Kunstfotografie: hoe groei je als kunstfotograaf?

Fotowedstrijden, tentoonstellingen, festivals, portfoliobeoordelingen en netwerken met curatoren zijn enkele van de beste manieren om internationaal opgemerkt te worden en in contact te komen met de fotografie-industrie. Dit artikel schetst hoe je jezelf als kunstfotograaf kunt ontwikkelen, gebaseerd op eigen ervaringen en werk, om zo je carrière naar een hoger niveau te tillen.

Ontwikkel je eigen stijl. Dat is belangrijk. Herkenbaarheid zal je alleen maar verder helpen in de toekomst. Blijf herkenbaar door je eigen stijl te hebben. Ga op zoek naar een onlosmakelijk verbonden en complementaire vorm en inhoud. Vorm slaat op de techniek die je gebruikt of niet gebruikt. Laat je niet sturen door een obsessie voor de techniek maar wees consequent in wat je doet. Niet de techniek maar het beeld moet kracht uitstralen. Inhoud slaat op het onderwerp of thema; het verhaal of de impact die je met de beelden wil bekomen. Stel hierbij de volgende vragen: Wat wil je communiceren? Wie is je doelgroep en hoe gebruik je onderwerp, compositie en techniek om inhoud over te brengen? Wat is je einddoel? Wil je een beeldend kunstenaar worden? Zeker in contacten met curatoren is een eigen stijl zeer belangrijk zodat zij jouw stijl leren kennen en herkennen. Als ze in de toekomst één of andere tentoonstelling moeten cureren dan willen ze niet voor verrassingen staan als ze werken van jou willen opnemen. Ze willen de stijl terugzien die ze in gedachten hadden.

Hoe, waar en wanneer: onbelangrijk.

Het is onbelangrijk om bij je werken aan te geven hoe, waar en wanneer een werk is gemaakt. Deze begrippen verengen telkens het vertellende karakter van een beeld. Als je weet waar een werk is gemaakt beperkt het verhaal van het werk zich enkel tot deze betreffende locatie. Als je weet hoe een werk is gemaakt, ga je op een veel te technische manier naar het beeld kijken en vergeet je het gevoel en het verhaal in het beeld. Als je weet wanneer een werk is gemaakt, wordt tijd en ruimte ook een beklemmende factor voor het lezen van een werk. Het werk dat je maakt moet een open dialoog met de kijker kunnen realiseren. Dit kan enkel waar het werk los gekoppeld is van plaats, tijdstip en techniek.

Investeer.

Investeer in een kwaliteitsvol geprint portfolio op een formaat van 50 cm op de langste zijde. Prints van die grootte geven een zeer goed idee hoe een werk er in het groot eruit zal zien. Begin met een brede montage van je werk. Je kunt dit doen op een groot scherm of je kunt je werk uitprinten en de prints op een tafel leggen of aan de muur bevestigen, zodat je een stapje achteruit kan doen. Begin dan met het verkleinen van je portfolio tot een strakke selectie van ongeveer 20 beelden per project. Je kan je portfolio ook aanpassen aan de specifieke persoon aan wie je jouw portfolio laat zien.

Het kan verleidelijk zijn om al je beste werk in je portfolio op te nemen, maar wat belangrijker is dat je selectie coherent is en iets zegt over jouw werk. Misschien neem je een of twee afzonderlijke projecten op in jouw portfolio. Neem er de tijd voor en gun jezelf een paar verschillende versies. Herzie ze meermaals tot je een selectie hebt gemaakt waarbij je je goed voelt. Investeer in een website waar alle ballast achterwege wordt gelaten. Zorg ervoor dat jouw werken alle aandacht krijgen. Maak bijvoorbeeld gebruik van een Image Viewer waarbij enkel het beeld te zien is. Menu’s, logo’s en achtergronden moeten verdwijnen als bezoekers een beeld bekijken in de Image Viewer. Plaats geen watermerk op jouw beelden. Portfoliobox.net is een prachtig en betaalbaar platform voor kunstenaars. Investeer in een Instagram-pagina. Blijf over de ganse lijn van jouw pagina trouw aan jouw stijl. Instagram is een geweldig hulpmiddel om je te tonen in de kunstwereld, maar het is slechts een kennismaking met een kunstenaar. Galerijen en curatoren hechten veel meer belang aan een website en een portfolio.

Investeer in wedstrijden.

Neem regelmatig deel aan wedstrijden en maak gebruik van de erkenningen die je krijgt. Maak ze bekend aan lokale media, jouw lokale gemeente, sociale media en website. Investeer in portfolio-besprekingen. Dergelijke besprekingen worden regelmatig georganiseerd door beroepsfotografen.be, Breedbeeld en andere organisaties. Investeer in festivals. Er zijn veel fotofestivals in Europa (bijvoorbeeld Lens op de Mens, L’Été des Portraits, Breda Photo, Les Rencontres d’Arles, …). Dit zijn uitstekende gelegenheden om andere fotografen te leren kennen. Investeer in de beste prints, want prints zijn tenslotte het eindproduct van fotografie. Investeer in het opbouwen van een relatie met meerdere curatoren.

Curatoren.

In het verhaal van kunstfotografie zijn curatoren belangrijke personen. Het woord curator kan op verschillende rollen worden toegepast. In sommige gevallen is een curator verantwoordelijk voor het creëren en uitvoeren van de visie voor een tentoonstelling, inclusief de montage en installatie van het werk. Een curator kan een onafhankelijke aannemer zijn, in opdracht werken voor een specifieke tentoonstelling, of een museum of non-profitgalerie kan een vaste curator in dienst hebben. In een museum is een curator meestal verantwoordelijk voor het toezicht op en de interpretatie van een of meerdere collecties waarvoor hij of zij gespecialiseerde kennis heeft. Commerciële galeries hebben meestal geen curator. Probeer er een paar achter je kar te scharen. Dit is niet eenvoudig, maar een must als je wil groeien als kunstfotograaf. Er zijn curatoren die audits doen. Neem eens contact op met zo’n curator. Dit is natuurlijk betalend, maar zeker een goede manier om curatoren te leren kennen. Uiteraard is een geprint portfolio een noodzaak vooraleer je deze stap zet. Ga aan de slag met het verslag en laat de curator zien dat je dit gedaan hebt. Zo kan je een relatie opbouwen. Ga naar tentoonstellingen en galerijen waar curatoren aan gewerkt hebben. Laat je gezicht zien op lezingen en vernissages en toon interesse.

Zoek verschillende klankborden en ga je nieuw werk regelmatig tonen.

Naast curatoren is het ook goed om feedback te vragen aan collega’s, vrienden en familie. Als je bijvoorbeeld lid bent van beroepsfotografen.be krijg je veel mogelijkheden om in contact te komen met collega’s. Andere organisaties zoals bijvoorbeeld BREEDBEELD helpen beeldmakers groeien. BREEDBEELD ondersteunt, informeert, inspireert en verbindt.

Leer van fotografen die je bewondert.

Er zijn ongetwijfeld fotografen die je bewondert. Leer van hen en stel je de vraag: ‘Hoe hebben deze fotografen hun doelen bereikt?’ Bekijk de CV’s van deze fotografen. Waar hebben ze geëxposeerd? Waar zijn hun foto’s gepubliceerd? Leer van hen, maar kopieer niet van hen.

“If you obey all the rules, you miss all the fun.”

– Katharine Hepburn, motto van Karel Mus

Nieuwsbrief.

Maak een professioneel uitziende nieuwsbrief. Strak, niet te druk en niet te veel tekst. Het zijn de beelden die moeten spreken in jouw nieuwsbrief. Maak hierbij gebruik van een professioneel e-mailmarketingsysteem dat ervoor zorgt dat zaken zoals uitschrijvingen op een correcte manier gedaan worden. Stuur op regelmatige basis een nieuwsbrief naar deze contacten.

Galerijen.

Ga op zoek naar galerijen die fotografie in hun portfolio hebben. Kijk ook goed of deze galerijen passen met jouw eigen stijl. De galerie moet een ruimte zijn die je groei kan bieden en je kan ondersteunen. Wat is de ethiek en visie van de galerie waar je je bij aansluit en zijn er tegenstrijdigheden in het werk dat je maakt? Besteed tijd aan het beter leren kennen van het team, voer gesprekken en begrijp hoe jouw gedachten en die van hen samen kunnen komen. Praat over logistieke zaken zoals opdrachten en hun proces en zorg ervoor dat je je op je gemak voelt bij de contractvoorwaarden. Stuur hen de nieuwsbrieven en ga deze galerijen bezoeken tijdens tentoonstellingen die je interesseren. Praat en toon interesse. Herhaal jouw bezoeken tot de galerie ook interesse in jou krijgt. Pas dan kan je over jezelf beginnen en mogelijk een persoonlijk gesprek versieren om jouw portfolio voor te stellen.

Werk in reeksen.

Ontwikkel samenhangende reeksen op het vlak van vorm en inhoud. Wanneer je reeksen gaat tonen aan curatoren, begin dan altijd met jouw sterkste werk en eindig ook met één van jouw betere uit de reeks. Verwijder alle beelden die overbodig zijn of niet zo sterk zijn als andere. Het is beter om slechts een klein aantal sterke afbeeldingen te hebben dan je boodschap te verzwakken met afbeeldingen die geen nieuwe informatie toevoegen. Werk aan meerdere reeksen tegelijk. Gooi nooit onmiddellijk werken weg. Bij een eerste blik zijn veel werken misschien niet goed genoeg. Bij een terugblik op het archief worden steeds nieuwe zaken ontdekt en ontstaan misschien nieuwe reeksen. Bij het ontstaan van een nieuwe serie komen ongetwijfeld ouder gemaakte werken weer tot leven.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Stephane Verheye, curator; Freddy Van Vlaenderen, curator; Galerij P., Oostende; Atelier Katy De Bock, Aartrijke. Geschreven door Karel Mus in samenwerking met Beroepsfotografen.be.

Voorbeeld: “Be the Change You want to See in the World”

In deze werken wordt gezocht naar een volledige ontkoppeling van tijd en locatie. Omdat locatie en tijd niet herkenbaar zijn, kan de kijker zijn eigen tijd en locatie projecteren en zo zelfs zijn eigen herinneringen. Vandaag de dag zijn er bijna geen uitzichten meer die niet verstoord worden door menselijke elementen. Er is altijd wel een boot, een huis, een dorp, afval, een windmolen… die het zicht verstoort. In deze serie worden deze menselijke elementen weggefotografeerd of weggeveegd. Het resultaat zijn nieuwe zichten. Er ontstaan nieuwe werelden, en dromen komen tevoorschijn. Je kan je afvragen of dit de zichten waren van het verleden of de zichten van de toekomst.

In deze reeks worden de landschappen een onvoorwaardelijk gesprek zonder regels, verplichtingen en beperkingen. De landschappen zijn bijna een blanco canvas, waarop het publiek eigen ideeën, gedachten en indrukken kan projecteren in een dialoog met een illusoir thema, dat eeuwig kan duren. Meerdere werken van deze reeks werden al in verschillende tentoonstellingen opgenomen.

Voorbeeld: “Forest in Fear”

Dit is het verhaal van een bos dat dreigt te worden gekapt. De werken tonen donkere bostaferelen en dieren in een staat van beweging en angst. De onscherpte roept gevoelens van wanhoop en paniek op. Zowel het bos als de dieren bewegen op een strikte manier, maar raken de kijkers ook emotioneel. De kijkers vragen zich af wat er gebeurt en proberen het te begrijpen. Van ver lijken de werken ‘normaal’, maar van dichtbij komt alles in beweging en is de angst in de ogen van de dieren voelbaar. Het bos is letterlijk bang om gekapt te worden, en de dieren vrezen hetzelfde lot.

In deze nieuwe serie worden de werken in een donkere, ruwe zwart-wit stijl gemaakt om een dramatisch gevoel van belichting te creëren. De reeks bestaat uit metaforische en suggestieve beelden die volledig openstaan voor interpretatie. Door gebruik te maken van deze stijl blijft het verhaal universeel en wordt het niet verengd tot de specifieke locatie waar de beelden werden gemaakt. Het probleem van ongecontroleerde boskap is namelijk een zeer universeel vraagstuk.

Ondertussen is het bos gekapt. Enkel het laatste werk is een registratie van de werkelijkheid. Meerdere werken van deze reeks werden al in verschillende tentoonstellingen opgenomen.