Review: Is Nik Collection 3 de upgrade waard?

Het is alweer vier jaar geleden dat de Franse software-ontwikkelaar DxO de Nik Collection plug-in suite overnam van Google. De vorig jaar verschenen versie 2 introduceerde eigenlijk enkel wat programmatorische aanpassingen onder de motorkap. Nik Collection 3 pakt eindelijk ook uit met een aantal nieuwe features. Er is zelfs een volledig nieuwe plug-in, wat het totaal aantal onderdelen in de Collection op acht brengt.

De Nik Collection is een bundel van oorspronkelijk vijf (en ondertussen acht) plug-ins voor Lightroom en Photoshop. Oorspronkelijk kostte het volledige pakket maar liefst 500 euro, individuele plug-ins kon je aankopen voor 200 euro. Je kreeg er wel een mooie doos bij, met artwork ontworpen door gekende fotografen zoals Joel Tjintjelaar. In 2012 nam Google Nik over. Niet dat Google zo geïnteresseerd was in de Nik Collection, maar wel in de pas door Nik ontwikkelde mobiele fotobewerkingsapp Snapseed. Google verlaagde de prijs van de Nik Collection naar 149 euro en maakte de plug-ins zowaar gratis in 2016, om in 2017 doodleuk mee te delen dat ze niet verder ontwikkeld zouden worden.

De suite werd in 2017 overgenomen door het Franse DxO, gekend van DxO Optics Pro (het huidige DxO Photolab). Het nam zijn tijd en bracht vorig jaar Nik Collection 2 uit. Die moest de ondertussen in software-termen geriatrische Nik op technisch en programmatorisch gebied terug up-to-date maken. Een gratis tussentijdse update 2.5 voegde enkel vijf filmsimulaties en plug-insupport voor Affinity Photo toe. Nu is er dus Nik Collection 3, waar voor het eerst een aantal écht interessante nieuwe features toegevoegd werden. We stellen ze aan je voor in dit artikel, maar geven eerst nog eens een overzicht van wat de Nik Collection precies is.

Overzicht van Nik Collection 3

De Nik Collection is een set plug-ins voor Lightroom Classic, Photoshop en Affinity Photo. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Luminar 4, kan je de Nik Collection dus niet apart draaien. Deze plug-ins omvatten Viveza 2 (algemene kleur- en helderheidscorrecties), Silver Efex Pro 2 (zwart-witconversie), Color Efex Pro (een verzameling van meer dan vijftig stapelbare filters) en Analog Efex Pro (simulatie van analoge camera’s en procedés zoals wet plate). Verder omvat het pakket nog HDR Efex Pro, Dfine (ruisonderdrukking) en de verscherpingsplug-in Sharpener Pro. Die laatste valt op zijn beurt uiteen in twee onderdelen: Raw Presharpener en Output Sharpener. Versie drie voegt aan dit palet een totaal nieuwe plug-in toe: Perspective Efex.

Controlepunten in Nik Collection 3

Een van de unieke features van de Nik plug-ins is dat ze vrijwel allemaal gebruik maken van Niks gepatenteerde U-Point technology. Dat is een systeem om snel lokale correcties te maken via een zogenaamd controlepunt. Wil je bijvoorbeeld een gezicht in een foto lichter maken? Dan zet je gewoon een controlepunt op dat gezicht en pas je de straal van de cirkel van het controlepunt aan zodat die het gezicht min of meer overlapt. Je hoeft met de schuifregelaars enkel nog de gewenste waarde voor de correctie in te stellen en de software maakt op basis van een gecompliceerd algoritme zelf een selectie.

In Color Efex Pro heb je zelfs twee soorten controlepunten: positieve en negatieve. Positieve controlepunten laten je toe om het effect van een van de vijftig filters enkel lokaal toe te passen, terwijl de negatieve het effect overal toepassen, behalve in de invloedssfeer van het controlepunt. Zo’n controlepunt is dus eigenlijk een cirkelvormige lokale correctie, waarbinnen de software dan automatisch verdere verfijningen aanbrengt op basis van een aantal criteria zoals helderheid, kleur, contrast, structuur en dergelijke.

Naast een paar nieuwe presets biedt Nik Collection 3 drie min of meer grote nieuwigheden: twee worfklowverbeteringen (eentje voor Lightroom en eentje voor Photoshop) en zelfs een volledig nieuwe plug-in: Perspective Efex.

Niet-destructieve workflow in Lightroom

Dit is voor mij alvast de grootste nieuwigheid en voor sommige intensieve Nik-gebruikers in Lightroom wellicht al voldoende reden om hun bankkaart uit te halen en de upgrade te bestellen. Bij gebruik in Lightroom kan je nu namelijk de instellingen van de meeste Nik-plug-ins achteraf aanpassen. En dat is een primeur in de plug-inwereld. Elke Lightroom-plug-in (zoals Luminar, Exposure, …) werkt immers normaal volgens hetzelfde principe: je bewerkt een foto in Lightroom en wanneer je de foto naar de plug-in stuurt, wordt er een TIFF- of PSD-bestand gemaakt – naargelang de keuze die je instelde in het tabblad Extern Bewerken van de Lightroom-voorkeuren – waarin de Lightroom-bewerkingen ingebakken zijn. De foto wordt dan in de plug-in geopend. Je bewerkt de foto naar wens en wanneer je de plugin-bewerkingen toepast, worden die eveneens definitief toegepast op dat TIFF- of PSD-bestand, dat met die aanpassingen in je Lightroomcatalogus opduikt. Indien je later bijvoorbeeld vindt dat je wat overdreven hebt in de plug-in, dan kan je je bewerking niet aanpassen: je moet van helemaal opnieuw beginnen. Dat betekent dus het RAW-bestand terug naar de plug-in sturen en maar hopen dat je nog weet wat je de vorige keer (verkeerd) gedaan hebt.

Om die reden raad ik plug-ingebruikers altijd aan om hun plug-ins in Photoshop als slim filter toe te passen. Dan kan je immers wel achteraf nog op je stappen terugkeren. Die workflow is echter vrij ingewikkeld én heel processor-intensief. De nieuwe niet-destructieve workflow laat Nik Collection gebruikers toe om voortaan twee vliegen in één klap te slaan: ze kunnen de plug-ins gewoon in Lightroom gebruiken en toch nog de instellingen achteraf aanpassen!

Daarvoor is het wel nodig dat je foto’s van Lightroom naar de Nik plug-ins stuurt in TIFF-formaat, niet in PSD-formaat. Deze workflow maakt namelijk gebruik van een speciale versie van de TIFF-standaard: multipage TIFF. In deze versie wordt niet alleen de bewerkte TIFF opgeslagen, maar ook het originele bestand van voor de aanpassingen én de aanpassingen zelf als tekstinstructies. Het nadeel is dus dat je TIFF-bestand twee keer zo groot wordt, het voordeel is dat je achteraf nog aanpassingen kan doen. Een dialoogvenster herinnert je aan deze nieuwe mogelijkheid wanneer je een van de Nik-plug-ins opent en je TIFF als bestandsformaat gekozen hebt. Om de niet-destructieve worfklow mogelijk te maken, volstaat het om het vinkje onderaan de interface aan te vinken.

Stel dat je een foto in Silver Efex Pro bewerkt hebt en van een negatiefrand voorzien hebt, maar dat je achteraf denkt dat die negatiefrand toch niet zo’n goed idee was. Indien je de eerste keer het vinkje voor de niet-destructieve workflow aangevinkt hebt, kan je het TIFF-bestand in Lightroom selecteren en opnieuw Foto > Bewerken in > Silver Efex Pro kiezen. In het daaropvolgende dialoogvenster kies je dan Origineel bewerken. Het TIFF-bestand wordt geopend met alle de vorige keer toegepaste bewerkingen intact en aanpasbaar. Je kan dus gewoon de negatiefrand verwijderen en op Opslaan klikken, waarna de bijgewerkte versie in je Lightroomcatalogus zichtbaar wordt.

Er is één beperking: de niet-destructieve workflow geldt enkel binnen dezelfde plug-in. Wanneer je bijvoorbeeld eerst een foto in Color Efex bewerkt en dan diezelfde TIFF in Silver Efex bewerkt, kan je de oorspronkelijke Color Efex bewerking niet meer aanpassen. Die flexibiliteit heb je wel met de slimme filters in Photoshop.

Nieuw in Photoshop

Over Photoshop gesproken: ook daar is er een workflow-vernieuwing. Het Nik Selective tool kreeg een update. Dit palet was vroeger behoorlijk nutteloos: het was het eerste wat ik sloot wanneer ik Photoshop opende.

De nieuwe versie heeft wel wat bruikbare features: zo is er de nieuwe Last Edit-knop waarmee je de laatste bewerking opnieuw toepast. Presets die je in pakweg Silver Efex of Color Efex als favorieten aanduidde, verschijnen in dit paneel waardoor je ze ook in één klik kan toepassen.

Perspective Efex

Tenslotte heeft Nik Collection 3 nog een totaal nieuwe plug-in in huis. Alhoewel, totaal nieuw … Perspective Efex is eigenlijk een soort adaptatie van DxO Viewpoint: een programma dat je toelaat om snel het  perspectief in je foto’s te corrigeren. Visueel ziet het er ook een beetje anders uit dan de andere plug-ins, waarvan de interface eigenlijk amper veranderd is. Zeker voor wie nog Lightroom 6 gebruikt, is Perspective Efex een handige troef. Maar zelfs voor Lightroom Classic-eigenaren biedt deze nieuwe aanwinst een mooie extra optie: namelijk Volume Anamorphosis Correction. Iedereen die ooit al met een breedhoeklens mensen die aan de rand van het beeldkader stonden heeft gefotografeerd, weet dat daar serieuze vervormingen kunnen optreden. Met de gereedschappen van Volume Deformation in Perspective Efex kan je dit probleem wegwerken of in elk geval sterk verminderen. Dat maakt Perspective Efex een handige plug-in voor wie vaak groepen fotografeert met bredere lenzen, zoals huwelijks- of evenement-fotografen.

Een andere feature waar Perspective Efex mee uitpakt, is het miniatuureffect: een simulatie van het werken met een tilt-shiftlens. In Photoshops Tilt-Shift-filter kan je dat al jaren, maar wie geen Photoshop heeft of het te ingewikkeld vindt, kan het nu ook makkelijk via deze plug-in.

Conclusie

In tegenstelling tot versies 2 en 2.5 is Nik Collection 3 een echte upgrade met een aantal mooie nieuwe features. Tegelijkertijd zijn niet alle Nik-plug-ins vandaag nog altijd even relevant. De in Lightroom Classic en Camera Raw geïntroduceerde kleur- en luminantiebereikmaskers doen eigenlijk iets vergelijkbaars als wat je met controlepunten in Viveza kan, maar geven je nog meer controle omdat je niet beperkt bent tot cirkelvormige basis-selecties.

Ook de ruisonderdrukking is in Lightroom en Camera Raw gevoelig verbeterd. De laatste update bracht zelfs de mogelijkheid om ISO-adaptieve verscherpings- en ruisonderdrukkingspresets te maken. Daardoor is de noodzaak aan een gespecialiseerd pakket zoals Dfine wellicht afgenomen. Tenslotte zit ook HDR zit nu standaard in Lightroom, al biedt het minder creatieve mogelijkheden dan HDR Efex Pro.

Aan de andere kant zijn Silver Efex, Color Efex en Analog Efex nu nog altijd even goed als bij hun lancering, meer dan tien jaar geleden. Silver Efex is nog altijd het neusje van de zalm voor zwart-witconversie. Bovendien kan het nieuwe Perspective Efex voor bepaalde types fotografie ook een mooie meerwaarde betekenen. Wie al verkocht is aan Nik Collection en het programma vooral in Lightroom gebruikt, zal de nieuwe niet-destructieve workflow zeker appreciëren.

Nik Collection 3 kost 149 euro. De upgrade van een vorige (bij DxO aangekochte licentie) kost 79 euro. Af en toe zijn er speciale acties. Op de site van DxO kan je een 30 dagen testversie downloaden.

Tenslotte nog een tip voor koopjesjagers: gek genoeg vind je op de site van DxO ook nog een link naar de ‘oude’ Google-versie van Nik Collection. Die kan je gratis downloaden in ruil voor je mailadres. Het is niet zeker dat die oude versie nog werkt op jouw computerconfiguratie, en je zal tevergeefs zoeken naar de nieuwe features uit dit artikel, maar een gegeven plug-in mag je niet in de bek kijken, natuurlijk!