Regel van derden voor compositie in de fotografie

Wat is de regel van derden?

De regel van derden of rule of thirds is een populaire en eenvoudige manier om de compositie van je foto’s te verbeteren. De compositieregel helpt fotografen bij het creëren van evenwichtige en visueel aantrekkelijke beelden. Het idee is simpel: je beeld wordt opgedeeld in negen gelijke vlakken door gebruik te maken van twee horizontale en twee verticale lijnen. De belangrijkste elementen van je foto (vaak het onderwerp) worden idealiter geplaatst op of vlakbij de snijpunten van deze lijnen.

Waar komt de regel van derden vandaan?

De regel van derden werd voor het eerst gebruikt in het boek Remarks on Rural Scenery van John Thomas Smith uit 1797, maar niet in de context van fotografie. Oorspronkelijk werd de regel gebruikt in de schilderkunst en ging het om de balans tussen licht en donker. Later werd het principe uitgebreid naar kleurverdeling en uiteindelijk toegepast op fotografie. Het basisidee blijft echter hetzelfde: door een beeld op een bepaalde manier te verdelen, ontstaat er een compositie die aangenamer is om naar te kijken.

Waarom werkt de regel van derden?

Het menselijk oog is van nature aangetrokken tot beelden met een gebalanceerde compositie. Een onderwerp dat exact in het midden staat, kan soms statisch en minder interessant aanvoelen. Door de regel van derden toe te passen, krijg je een dynamischer beeld dat de kijker op een natuurlijke manier door je foto leidt. Onderzoek heeft uitgewezen dat onze ogen eerst naar de snijpunten kijken in plaats van naar het exacte midden van een beeld. De regel van derden helpt met andere woorden om onze natuurlijke oogbewegingen te begeleiden.

Hoe gebruik je de regel van derden?

1. Activeer het raster op je camera of smartphone
2. Plaats het hoofdonderwerp op een snijpunt
3. Gebruik de lijnen voor horizontale of verticale elementen
4. Experimenteer met verschillende posities

Een handige oefening om de regel van derden beter te begrijpen, is door meerdere foto’s van hetzelfde onderwerp te maken en het onderwerp op verschillende punten binnen het grid te plaatsen. Maak daarnaast ook een foto met het onderwerp exact in het midden om het verschil in compositie te kunnen zien.

Voorbeelden uit de praktijk

• Landschapsfotografie: Plaats de horizon op de bovenste of onderste horizontale lijn om de lucht of de grond meer nadruk te geven. Zo wordt je foto niet simpelweg in twee gesplitst. Vergeet ook niet met objecten in de voor- en achtergrond te spelen.
• Portretfotografie: Positioneer de ogen van het model op een van de bovenste snijpunten voor een evenwichtig portret. Als de persoon niet recht in de camera kijkt, zorg dan voor voldoende ruimte in de richting waarin wordt gekeken.
• Actiefoto’s: Laat bewegende onderwerpen in de richting van de open ruimte van het beeld bewegen voor een gevoel van dynamiek.
• Natuurfotografie: Bij het fotograferen van bloemen ziet het er mooi uit als de steel langs een van de lijnen loopt en de bloem zelf op een snijpunt staat.
• Straatfotografie: De regel van derden helpt om mensen of objecten te positioneren.
• Foodfotografie: Een gerecht dat op een snijpunt is geplaatst, oogt aantrekkelijker en geeft een evenwichtig beeld.

Andere compositieregels

Naast de regel van derden zijn er andere manieren om je compositie te verbeteren:

• Centrale compositie: Wanneer een onderwerp exact in het midden staat, kan dit een krachtig effect geven, vooral bij symmetrische of minimalistische beelden.
• Leidende lijnen: Diagonale of horizontale lijnen helpen de blik van de kijker door de foto te sturen.
• Frame within a frame: Door gebruik te maken van natuurlijke kaders, zoals ramen of bogen, kan je een onderwerp extra benadrukken.
• De gulden snede: Dit is een wiskundige verdeling die in kunst en fotografie wordt gebruikt voor een harmonieuze compositie.

De regel van derden breken

Hoewel de regel van derden een nuttige richtlijn is, betekent dit niet dat deze altijd gevolgd moet worden. Soms kan het effectiever zijn om het onderwerp juist in het midden van het frame te plaatsen, zoals bij symmetrische composities of minimalistische fotografie. Ook bij abstracte kunstfotografie kan het breken van de regel interessante resultaten opleveren. Het belangrijkste is om bewust te kiezen voor een bepaalde compositie en niet blindelings regels te volgen.