Fotografie dicht bij huis: Zoek het niet te ver

Door de coronapandemie plooiden we ons noodgedwongen terug op onszelf. We bleven met zijn allen binnen en worstelden ons door een van de grootste crisissen ooit. Voor sommigen was deze periode een openbaring; ze leerden van het kleine genieten en kregen net energie van het haastige leven dat plots tot stilstand kwam. Anderen hadden het er moeilijker mee; het gemis aan sociaal contact en structuur zorgen juist voor onrust. Ook voor veel fotografen gooide de uitbraak van covid-19 roet in het eten. Opdrachten vielen weg en die eerste maanden zaten we met de handen in het haar.

Doordat ik niet op pad kon gaan met mijn camera en nog maar weinig mensen ontmoette, vernauwde mijn wereld. Althans, dat dacht ik. Want gaandeweg ontdekte ik dat er in mijn eigen buurt veel bijzondere en fotogenieke plekken zijn. Je moet er alleen oog voor willen hebben. Dat is ook wat de Amerikaanse fotograaf Elliot Erwitt, oud-voorzitter van Magnum Photos, ervan vindt: “To me, photography is an art of observation. It’s about finding something interesting in an ordinary place … I’ve found it has little to do with the things you see and everything to do with the way you see them.” Kort gezegd: de kunst van fotografie is het ongewone in het gewone vinden. Het gaat erom hoe je naar de dingen kijkt. Je eigen omgeving met een frisse blik zien en in je dagelijkse leven zoeken naar nieuwe invalshoeken is een uitstekende oefening om je fotografenblik aan te scherpen.

Alle foto’s in dit artikel zijn binnen een straal van één kilometer van mijn woonst getrokken. Op die manier wil ik je laten zien dat je het niet altijd heel ver hoeft te zoeken. Ook dichtbij vind je de mooiste plekjes en kan je je laten inspireren.

Inspiratie in huis

Zoek het bijzondere in gewone momenten. Voor het beeld hieronder moest ik niet verder zoeken dan mijn eigen ontbijttafel. Op een rustige zondagochtend probeerde mijn man de krant te lezen met onze dochters op zijn schoot. Omdat ik altijd wel een camera in de buurt heb liggen, kon ik ongemerkt dit vertederende beeld vangen. Het is duidelijk dat niet allebei mijn dochters evenveel interesse hebben in het lezen van de krant, maar dat maakt het tafereel net zo mooi. En zo wordt de krant lezen – een banale activiteit waar je niet van zou opkijken – toch een bijzonder moment. Het komt er op aan rustig af te wachten en je aandacht erbij te houden. Vaak zit het mooie in de kleine momenten van het leven.

Ik koos ervoor om dit beeld om te zetten naar zwart-wit. Kleur zou hier teveel afleiden. Bovendien vormt de donkere schaduwpartij achter hen de perfecte zwarte achtergrond die de onderwerpen laat oplichten.

Laat de inspiratie in je opborrelen. Nog in huis maakte ik een reeks zelfportretten die intussen al bijna over een periode van twee jaar lopen. Ik startte ermee toen de coronapandemie uitbrak. Doordat ik zoveel tijd thuis doorbracht en – net zoals zovele anderen – weinig sociaal contact had, voelde ik mezelf stilaan vervagen. Ik kwam op het idee om deze schilderachtige zelfportretten te maken. Ze zijn wazig en breekbaar, net zoals ik me toen bij momenten voelde.

Voor deze beelden plaatste ik mijn camera op een statief, stelde ik een wat langere sluitertijd in en bewoog ik zelf lichtjes. Zo kreeg ik beweging in mijn foto’s waardoor de beelden iets weg hebben van schilderijen. Achter mij plaatste ik een van mijn papieren achtergrondrollen zodat de achtergrond een effen kleur kreeg en geen aandacht trok.

Ook over de kleren dacht ik na, ze zijn zacht van kleur en stof én hebben bijna allemaal een speciale betekenis. De lichtblauwe jurk is het trouwkleed van mijn schoonmoeder, de witte blouse werd vroeger gedragen door de oma van extra dimensie aan de beelden, al zal de nietsvermoedende kijker dat niet opmerken.

Je zou het dus op het eerste zicht niet denken, maar soms is je eigen huis een bron van inspiratie én een veilige plek om in alle rust te experimenteren met jouw ideeën. En ook al is het resultaat niet meteen wat je voor ogen had, vergeet niet dat je ongelooflijk veel leert door te mislukken en opnieuw te proberen!

Ontwikkel jezelf

Spelen met licht en schaduw. Misschien doe jij het ook, maar als de zon schijnt, ga ik soms op pad in mijn eigen huis. Ik zoek naar plekken waar het licht invalt en probeer die op de gevoelige plaat vast te leggen. Fotografie is schrijven met licht, en daarom is het goed als je de tijd neemt om het licht te bestuderen. Probeer het zelf maar eens, je zal zien dat het licht op zoveel verschillende manier je huis kan binnenvallen. Een waterige ochtendzon, het sterke middaglicht of een romantische avondzon; ze creëren allemaal een eigen unieke sfeer.

De twee foto’s hierboven baden in het ondergaande zonlicht. Zonder dat er veel op gebeurt, ademen de beelden toch veel sfeer uit. In het tweede beeld speelt mijn dochter piano en valt zij mooi in het natuurlijke kader dat het licht zelf creëerde.

Op zoek naar jezelf als fotograaf. De foto hieronder bracht me een stukje verder en trok ik aan onze voordeur. Mijn jongste dochter zat daar samen met haar poppen een ijsje te eten. Ze keek een beetje sip, maar achteraf gezien geeft dat net een interessant beeld. Je vraagt je af waarom ze zo boos kijkt. Wat ik hier leuk aan vind, is dat het me terug katapulteerde naar mijn eigen kindertijd. Even zag ik daar mezelf zitten met mijn eigen babypoppen rond me.

De bekende Amerikaanse fotograaf Aaron Siskind verwoordt uitstekend wat ik probeer te tonen in dit beeld: “Photography is a way of feeling, of touching, of loving. What you have caught on film is captured forever … It remembers little things, long after you have forgotten everything.” Het zijn de kleine momenten die heel waardevol zijn. Ze kunnen en willen zien en ze vastleggen toont wie je bent als fotograaf en wat je belangrijk vindt. Ook hier koos ik voor een omzetting naar zwart-wit, omdat ik vooral het gevoel een stem wilde geven.

Inspiratie buitenshuis

Kijk eens naar boven. Vanop het platte dak van ons huis schoot ik een tijdlang beelden van de ondergaande zon. Als je ’s avonds vaak naar buiten kijkt, zie je ontelbaar verschillende zonsondergangen met bijzondere kleuren, adembenemende wolkenslierten … Daarom deze gouden tip: kijk af en toe ook eens naar boven, je leert enorm veel bij over licht. Een bewolkte hemel vormt vaak de perfecte softbox voor zachte portretten, het harde zonlicht kan dan weer een prachtig licht- en schaduwspel vormen. Een ondergaande zon kan een warme gloed aan je portretten geven.

Het familieportret hieronder maakte ik – je raadt het al – vlakbij onze thuis in een klein natuurgebied. Door de zachte zonnestralen baadt de foto in een warme kleur. De familie op de foto staat in tegenlicht, zodat de omtrek van hun hoofden met een klein randje wordt opgelicht. En ook hier was ik dankbaar dat ik op wandelafstand een prachtige plek ontdekte. Portretten dicht bij huis. Ik maak geregeld portretten voor particulieren, maar doe ook opdrachten voor magazines. Omdat je in het laatste geval de locatie niet op voorhand kent, is het een goed idee om jezelf te oefenen in het snel vinden en bedenken van mooie portretlocaties. Zo bouw je zelfvertrouwen op en loop je niet te stressen als je maar weinig tijd krijgt om op een onbekende locatie je portret te maken.

Als ik wel de tijd heb en zelf kan kiezen, experimenteer ik daarom met plekken, kleding en poses. Vaak zoek ik naar originele plaatsen in mijn eigen buurt. Het zijn meestal plekken die niet meteen in me opkwamen omdat ik er al zo vaak voorbijkwam, maar die op foto goed blijken te werken. Ik kan het iedereen aanraden om deze oefening ook te doen. Ga eens met een vriend of familielid op stap, neem de tijd om langs verschillende locaties in je buurt te wandelen en daar portretten te maken. Het fijne aan deze portretshoots is dat je rustig de tijd kan nemen, er weinig verwachtingen zijn en je jezelf geen druk oplegt. De beste omstandigheden dus om foto’s te maken en veel te leren.

Locaties voor portretten

Op zoek naar locaties met karakter. Voor de portretten van de vrouwen op de volgende pagina zocht ik naar verschillende locaties in mijn buurt. Het zijn plekken die ook bij het karakter van de persoon passen, want zo kan ik hun persoonlijkheden nog meer in de verf zetten. Het onderste beeld maakte ik aan de achterkant van het station. Ik kwam er vaak voorbijgelopen en de plek trok al langer mijn aandacht. Tijdens mijn looptochten stelde ik me vaak voor hoe en waar ik er foto’s zou nemen.

Nog zo’n goede tip: probeer foto’s op voorhand te visualiseren in je hoofd. Je hoeft helemaal niet altijd je camera bij te hebben om beelden te zien, ook er zonder kun je je oog oefenen. De stationsbuurt is wat ruwer en je spot er andere kleuren dan de typische natuurkleuren. De blauwe deur vormde een mooie achtergrondkleur bij het model en matchte goed met haar outfit. Het blauw steekt ook mooi af bij haar haarkleur, en dat geeft de foto wat meer pit. De graffiti op de achtergrond stoorde hier niet, maar paste bij de wat rauwere look waar we naar op zoek waren.

Voor de bovenstaande foto trok ik naar het oude gerechtsgebouw in mijn thuisstad. Het gebouw is al jaren niet meer in gebruik, maar via een vriend kon ik het gebouw betreden en ontdekte ik er allerlei verborgen pareltjes. Het heeft veel karakter, en ik vond er ook veel zacht licht. Zelf ben ik fan van raamportretten; het raam filtert het licht waardoor het zacht en zuiver op het gezicht van de persoon valt.

Soms vraagt het dus wat extra moeite om op een prachtige locatie te fotograferen, maar die moeite loont. Durf daarom ook nieuwe locaties uit te testen, zo leer je wat wel en niet werkt voor jou.

Je eigen buurt

Het bijzondere in het banale. Een uitdaging die ik geregeld met mezelf aanga, is om mijn eigen buurt in beeld te brengen. Elke keer opnieuw verbaas ik me erover hoe er toch altijd situaties zijn die mijn aandacht trekken. Daarom raad ik je deze oefening aan: trek naar de meest oninteressante plaatsen dichtbij je huis, naar plekken die je al honderden keren gepasseerd bent en probeer er toch een bijzondere invalshoek te ontdekken. Voor jou lijken deze omgevingen banaal, maar verplaats jezelf even in iemand die voor de allereerste keer in jouw buurt rondwandelt. Wat zou hij zien? Wat zou hem opvallen?

Een extra opgave: gebruik lenzen met een vaste brandpuntsafstand, die dwingen je om zelf te bewegen. Soms zal je dichterbij of net verderaf moeten gaan staan om het juiste beeld te vangen.

Toen ik voorbij de gevel van het vervallen café op de introfoto struinde, bleef mijn blik hangen. De vergane glorie van Café Las Vegas trok mijn aandacht: welke mensen zouden daar aan de toog gehangen hebben? Waarom ligt het er nu zo verlaten bij? En welke taferelen zouden zich binnen hebben afgespeeld? Toen ik in de verte een man met zijn hond zag aankomen, bleef ik geduldig wachten tot ze voorbijkwamen. De verlaten gevel in combinatie met de man en de hond die er nietsvermoedend voorbijwandelen, versterkten voor mij het raadsel van dit verlaten pand.

Dichtbij kan dus ook!

De moraal van dit verhaal? Zoek het niet altijd te ver. Ook dichtbij huis vind je inspirerende locaties. Het voordeel is dat je er altijd naartoe kan en je er rustig de tijd kan nemen om te experimenteren en bij te leren. En hoe waardevol is het om je eigen buurt en haar bewoners beter te leren kennen en te waarderen. Tenslotte breng je er het grootste deel van je tijd door. Is dat niet een van de krachtigste aspecten van fotografie? Je camera geeft je het perfecte excuus om rond te dwalen, te dagdromen, je te verwonderen, mensen te ontmoeten. En waarom zou je daar niet nu meteen mee beginnen, hier buiten aan jouw deur?