Wat is high key fotografie?

Als fotograaf bepaal jij wat je de kijker wilt laten zien. Dat doe je met de keuze van objectief, diafragma, sluitertijd en de hoek van waaruit je de foto maakt. Ook de wijze van belichting speelt een belangrijke rol. Fotograferen is ook de kunst van het weglaten, waardoor je bepaalt waar de nadruk op komt te liggen. Dit is een creatief proces waarin je veel invloed hebt op het eindresultaat en vooral hoe de kijker jouw foto ervaart. Bij zowel high key als low key is dat bepalende element in grote mate aanwezig. Deze minimalistische vorm van fotografie heeft al decennia lang veel fans, en in allerlei genres van de fotografie. Natuurfotografen zijn van nature wat behoudend, maar tegenwoordig zien we gelukkig steeds meer fotografen die deze spannende fotografische benadering omarmen. 

Expressie in natuurfotografie

Fotografie is een kunstvorm met volop mogelijkheden voor persoonlijk expressie en in de natuurfotografie is dat niet anders. Gelukkig ontstaat er langzaam maar zeker een kentering in de benadering van natuurfotografie, al is het wel een heel voorzichtige. Artistiek, creatief en kunstzinnig zijn woorden die je steeds meer tegenkomt in de natuurfotografie. Helemaal niks mis mee, toch?

De essentie daarbij is vrijheid. Voor veel mensen is in de natuur zijn en in de natuur wandelen een vorm van vrijheid. Los van alle dagelijkse beslommeringen en drukte. Los van de dingen die je moet, al dan niet volgens de verwachtingen van je omgeving. Voor veel mensen is fotograferen in de natuur een verlengstuk daarvan. Als je het in de natuur zijn als zo prettig ervaart, dan gaat dat ook vaak samen met het vastleggen van die herinneringen met de camera. Als het daarbij vooral gaat om registraties, dan is daar niks mis mee. Ook dat is vrijheid, gewoon lekker op een manier fotograferen die je op dat moment prettig vindt.

Maar soms wil je als fotograaf meer of iets anders. Dan komt de artistieke fotografie om de hoek kijken. Een prachtige voorbeeld daarvan is high key en low key. Het gevaar tijdens die speurtocht naar meer artistieke fotografie is dat je je te veel laat beïnvloeden door je omgeving. Je houdt vast aan de ongeschreven regels van de natuurfotografie.

Zodra je openstaat voor meer experimenteren met beeld, merk je misschien dat je eerste experimenten minder positief worden beoordeeld door je omgeving: je familie, vrienden en de natuurfotografieclub. Ze zijn gehecht aan de foto’s van prachtige landschappen bij zonsopkomst of andere natuurregistraties die je tot dan toe maakte. Laat je daar niet te veel door beïnvloeden en volg je eigen weg. Waar het om gaat is of de meer artistieke foto’s jou blij maken. Of ze jouw creatieve drive bevredigen en je de mogelijkheid geven meer van jezelf kwijt te kunnen in je werk. Vind je het niks of heb je er niets mee, ook prima. Laat het gevoel van vrijheid in de fotografie toe – go hunting high and low!

Wat is high key fotografie?

Bij high key fotografie dominerenlichte tonen het beeld. Het levert frisse, heldere beelden op waarin alle aandacht naar het onderwerp uitgaat. De associatie met zuiverheid ligt voor de hand. Het is dan ook niet vreemd dat je high key-fotografie terugziet bij reclame-uitingen over gezonde leefstijl en voeding. Uitgangspunt bij high key is een zacht contrast zonder harde schaduwen en pasteltinten.

In de natuur zijn tal van onderwerpen geschikt voor de high key-benadering. Dat kan variëren van lichte bomen als berken tot kleine lichtgekleurde vlindertjes. Uitgangspunt is een lichte omgeving en lichte modellen. Natuurlijk hoef je niet altijd een spierwit model als een sneeuwuil te gebruiken, maar het high key-effect is wel gebaat bij lichte onderwerpen. Bij een geheel zwart onderwerp als een merel – ook al zit deze in de sneeuw – is er echt geen sprake meer van een high key-beeld. Wel kunnen er in het hoofdonderwerp donkere kleine elementen aanwezig zijn. Als de rest lichter is, werkt ook zo’n onderwerp prima als high key-model. Denk bijvoorbeeld aan een koperwiek of een kramsvogel. Dit zijn mooie wintergasten met een licht getinte voorkant licht met kleine vlekjes.

De winter is sowieso ideaal als high key-setting. Er zijn dan veel dagen met bewolkt weer, met geschikt zacht diffuus licht, en ook is er kans op sneeuw. Dit is perfecte high key-setting voor natuurfotografen. Denk aan lichte of witte vogels als meeuwen, zilverreigers en knobbelzwanen in de sneeuw. Maar ook kleinere onderwerpen als lichtgekleurde takjes in de sneeuw zijn geschikt. Ook tere onderwerpen met een zachte uitstraling werken goed, bijvoorbeeld een witte plant als het sneeuwklokje en de licht gekleurde gewone reigersbek.

Hoe correct belichten voor high key fotografie?

Voor een juiste high key-uitstraling is de belichting van het beeld van groot belang. Je kan niet meer op de automatische belichting vertrouwen, deze zul je moeten aanpassen. Een belichtingsmeter is namelijk geijkt op 18 procent gemiddeld grijs. Dat werkt met onderwerpen met allerlei kleuren in het middengebied prima. Maar is het onderwerp en de omgeving grotendeels licht van tint, bijvoorbeeld grijs of wit, dan gaat het verkeerd met de belichting – zeker als je een high key-beeld wilt overhouden. Zodra je een geschikte setting en onderwerp als een witte vlinder tegen een grijs bedekte hemel wilt fotograferen, dan zal deze zonder correctie grijs worden weergegeven. Dat wil je natuurlijk niet.

Een correctie op de belichting van gemiddeld +2 EV maakt het beeld lekker licht. In sommige gevallen is zelfs +3 EV of meer nodig. Het histogram mag idealiter helemaal aan de rechterkant zitten.

Uiteraard is een high key beeld ook vaak naderhand thuis in een fotobewerkingsprogramma te creëren. Ik vind het echter fijn om op mijn display al meteen het resultaat in high key te zien. Dat motiveert mij om in het veld nog meer beelden in deze stijl te maken. Bovendien is er bij iedere bewerking die achteraf nodig is het gevaar dat je zoveel moet corrigeren (met bijvoorbeeld levels of curves) dat er meer ruis ontstaat. Dit is met name te zien in de schaduwpartijen van het hoofdonderwerp. Het gaat dan ook ten koste van detailverlies.

Natuurlijk en kunstlicht

Het juiste licht bij deze fotografievorm dient zacht en diffuus te zijn, omdat je harde contrasten zoveel mogelijk wilt voorkomen. Veelal ervaren natuurfotografen bewolkt weer nou niet echt als het type waarbij ze er massaal op uit willen trekken. Sterker nog, op hotspots in de natuur kom ik op die momenten meestal niemand tegen. Omdat ik er anders bijzonder veel fotografen ontmoet, lijkt het alsof ze bij dat bewolkte en ogenschijnlijk saaie weer lekker binnenblijven. Maar juist bewolkte dagen met diffuus licht zijn prima om lekker te experimenteren met deze fotografievorm. Het licht is dan heel mooi gespreid door een megagrote diffuser: het wolkendek.

Gebruik je de lucht als achtergrond bij je onderwerp, dan is een egaal grijzige lucht van belang. Een lucht met ook donkere regenwolken is minder geschikt. En als je water als onder- of achtergrond bij je onderwerp gebruikt, dan is windstil weer een voorwaarde. Waait het namelijk, dan raakt het water in beweging en ontstaan er rimpelingen. Die veroorzaken donkere patronen, waardoor high key-effect wordt verstoord.

Nu komt het ook weleens voor dat in het hoofdonderwerp zoals een vlinder toch schaduwpartijen aanwezig zijn, waardoor het high key-effect niet optimaal is. De schaduwen in het onderwerp kun je dan verminderen door een invulflits te gebruiken. Die maakt het contrast in het beeld nog kleiner. Hiervoor kun je de ingebouwde flitser gebruiken bij onderwerpen op korte afstand (binnen 1 tot 2 meter). Gebruik een externe flitser als het onderwerp verder weg staat. Om het flitslicht niet te overheersend te maken, is een kleine lichtreductie nodig. Bij de ingebouwde flitser, maar ook bij de meeste externe flitsers kun je de lichtopbrengst reduceren. Voor een fijne invulling van flitslicht is een correctie van -2 EV prima. Bij macro-onderwerpen is ook een krachtig lampje zoals de Lume Cube bruikbaar. Hierbij kun je het effect (lees: de kracht) van het licht bepalen door de afstand van de lamp tot het onderwerp te verkleinen of te vergroten. Op de Lume Cube is de lichtintensiteit ook regelbaar met een knopje of een app op je mobiel. Dat laatste werkt overigens bijzonder snel en handig!

Is het saai bewolkt weer? Ga dan lekker aan de slag met high key!

Beeldbewerking bij high key-fotografie

Bij het maken van foto’s gaan we altijd uit van een zo optimaal belicht beeld, zodat nabewerking (bijna) niet nodig is. Het kan echter voorkomen dat je bent vergeten de belichting met bijvoorbeeld +2 EV te corrigeren om dat mooie lichte high-key beeld te krijgen. Geen probleem natuurlijk, want je kan dit altijd nog in bewerkingssoftware doen.  Zelfs een flinke bewerking is niet verboden.

Simpelweg het beeld lichter maken met levels of curves zorgt ervoor dat je een fijn high key-beeld overhoud. Zowel bij een goed belicht beeld als een softwarematig gecorrigeerd beeld kan het nodig zijn om een andere correctie toe te passen. Je let er natuurlijk bij de bewerking op dat er geen hoge lichten ontstaan. Hoewel, ook dit is geen wet van meden en perzen. Soms kan je daar toch nog van afwijken en een mooi resultaat overhouden. Laat je daarbij vooral door je eigen smaak leiden.

Zit je aan de grens met het histogram, dan kan het zijn dat het schaduwdeel in het onderwerp nog iets te donker is. Dan kan je in de software op een fijne en secure manier de donkere delen meer oplichten. Daardoor komt het gehele beeld vaak beter in balans.