Toen Polaroid in 2008 de deuren sloot in Europa, leken de dagen van instantfilm voorbij. Maar de fabriek in Enschede werd gered, en produceert intussen weer een miljoen films. Shoot ging er eens kijken.
Toen Polaroid in 2008 de deuren sloot in Europa, leken de dagen van instantfilm voorbij. Maar de fabriek in Enschede werd gered, en produceert intussen weer een miljoen films. Shoot ging er eens kijken.
Zoals sommige muziekliefhebbers zweren bij vinyl, zo blijven er ook veel fotografen dol op alles wat analoog is. Na de doorbraak van digitale camera’s geloofde niemand nog in filmrolletjes, laat staan in gedateerde polaroidcamera’s en bijhorende instantfilm. Maar intussen weten we dat daar een warm publiek voor blijft bestaan. Er zijn genoeg gepassioneerde liefhebbers, en kunstenaars zien het als een waardevol artistiek medium.
Impossible Project
Voor hen kwamen de Nederlander André Bosman en de Oostenrijker Florian Kaps in actie toen Polaroid in februari 2008 de productie van instantfilm stopzette. Binnen enkele maanden nadat de grote fabriek midden in Enschede dichtging, besloten zij de productie te redden. Een onmogelijke opgave, want Polaroid liet bar weinig kennis achter. Daarom kreeg hun bedrijf de naam The Impossible Project. Slechts de helft van de machines kon bij de start in oktober 2008 worden overgenomen, naast tien medewerkers van het failliete Amerikaanse fotografiebedrijf.
Opnieuw uitvinden
Impossible moest bijna het hele fotografische systeem voor instantfilm opnieuw uitvinden. De kennis van de chemicaliën en structuur van het negatief én positief filmmateriaal – dat bij instantfilm fraai in één product terechtkomt – was verdwenen. Ook de grondstoffen voor de ontwikkelpasta waren niet allemaal bekend. “Vergelijk het met een slagroomtaart bakken”, vertelt process-engineer Johnny Verbeek. “Je hebt het deeg en een deegroller en weet hoe het eindresultaat er uit moet gaan zien, maar mist het recept en de juiste ingrediënten nog.”
Die beeldspraak geldt voor het hele productieproces, Impossible moest voor alle materialen op zoek naar nieuwe leveranciers. Enkele cruciale productiemachines die te duur zouden zijn om zelf te maken konden gelukkig worden gered. Zoals de ‘podmachine’. Dit apparaat spuit ontwikkelaar in de foliestrip die op de (nog niet afgedrukte) foto wordt bevestigd. “Zo’n machine opnieuw maken zou ons miljoenen euro's kosten”, zegt Verbeek.
Wat illustreert dat het Impossible maar net lukte om het onmogelijke te verwezenlijken. Toch moesten er ook nieuwe machines komen, zoals die voor fabricage van de filmcassettes. Maar de spannende zoektocht naar grondstoffen en veiligstelling van machines voor de belangrijkste filmformaten slaagde uiteindelijk, en in maart 2010 rolde de eerste nieuwe instantfilm van de band.
Miljoen films
Vandaag werken er wereldwijd 130 mensen bij Impossible, van wie 60 in Enschede. Het hoofdkwartier in Berlijn verkoopt dit jaar één miljoen films aan bezitters van polaroidcamera’s in Europa, de VS en Japan. Dat zijn vooral de reguliere 600-instantfilms in kleur en zwart-wit, met diverse dessins en framevormen. Maar ook SX-70-film, het grote 8×10-formaat en film voor Image & Spectra-camera’s kun je bestellen. We zijn benieuwd naar zwart-geelfilm, een variatie op zwart-wit die waarschijnlijk volgend jaar verschijnt.
Enschede heeft zich niet alleen op de film gestort. Vorig jaar verscheen het Instant Lab, waarmee je iPhonefoto’s afdrukt op een polaroid. En er is de reparatieshop waar klassieke polaroidcamera’s worden opgepoetst. Impossible krijgt zo’n 1500 camera’s per maand binnen. Een camera opsturen en weer als nieuw laten maken kost meestal tussen 70 en 130 euro. Maar niet alle onderdelen zijn te vinden. In de toekomst wil Impossible dat oplossen met een 3D-printer.
Wordt Impossible daarmee een moderne business als elke andere? Onmogelijk: het gevoel dat er aan een mooi alternatief in de moderne fotografie wordt gewerkt overheerst in deze fabriek. En ook al worden de polaroidkleuren getest met computers, de medewerkers stappen er dagelijks toch het analoge tijdperk binnen.
Rondleidingen
Dat kun je overigens ook zelf ervaren. Twee keer per jaar geeft Impossible kleinschalige rondleidingen. Van de recente rondleiding deze herfst maakte fotograaf Hayo Deinum onderstaand beeldverslag.
Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang elke woensdag en vrijdag het beste uit de fotografiewereld in je mailbox.
Krijg Shoot Magazine 6 keer per jaar (inclusief 2 extra dikke dubbelnummers) vol inspiratie, tips en fotoplezier rechtstreeks in je brievenbus.
Schrijf je in op onze nieuwsbrief
Ontvang elke woensdag en vrijdag het beste uit de fotografiewereld in je mailbox.
