Ook als je alle cameratechnieken onder de knie hebt, kan je verder groeien in je fotografische vaardigheden. Zo’n leertraject gaat niet over een geplaveid pad, maar levert zonder twijfel wel veel inzicht en voldoening op.
Een mens wil altijd meer, toch? Ook al ben je tevreden met wat je hebt, stiekem wil je toch nog dat extraatje. Of noem je het een drang, een honger naar meer? Een drang naar beter, meer, mooier …
Daar is niets mis mee! Het is immers normaal en oké om doelen te hebben en te gaan voor uitdagingen. Stilstaan is achteruitgaan, maar anders bekeken is stilstaan net ook weer nodig óm vooruit te gaan. Dat klinkt tegenstrijdig, maar is het niet. Het ene is nodig om het andere te voeden. Het is als het ware een bewustwording die op zijn beurt creativiteit stimuleert.
Ook ik had met mijn fotografie het gevoel dat ik bleef stilstaan. Wellicht herken je het. Je maakt mooie foto’s, je hebt oog voor compositie, kleuren, patronen en je krijgt met regelmaat leuke commentaren op de foto’s die je post op social media. Leuk toch?
Maar dan komt er een moment dat je denkt, is het dit? Je ziet op sociale media honderden foto’s passeren gelijkaardig aan de jouwe. Erg mooi, dat is zeker, maar niet erg uniek meer. Daar is uiteraard niets mis mee, maar voor mij was dat het moment om op zoek te gaan naar meer verdieping en creativiteit in mijn fotografie.
Maar toen kwam de vraag: waar vind ik die? Ik begon mijn speurtocht op internet, op zoek naar workshops en boeken. En daar is heel veel te vinden; mijn boekenrek buigt ondertussen al flink door. Ik deed leuke ideetjes op en oefende veel in de praktijk. Dat leverde al heel wat mooie en verrassende foto’s op. Maar toch was ik niet tevreden en had ik meer dan ooit de behoefte om creatiever aan de slag te gaan. Specifieker, ik wilde op zoek naar meer diepgang.
Ben ik een kunstenaar?
Via via kom ik terecht bij het kunsttraject Verhaal/ Beeldtaal. Dit is een traject voor beeldende kunstenaars zoals beeldhouwers, schilders en fotografen, die op zoek zijn naar de kern van hun verhaal. Dat sprak me zeker aan, maar ik twijfelde ook: “Ik ben toch helemaal geen kunstenaar? Pas ik daar wel tussen? Is dat iets voor mij?” Het intakegesprek nam mijn twijfels weg en overtuigde me van het nut van het traject voor mijn fotografie. Met veel enthousiasme ging ik dus van start. Het werd een gevarieerd programma met opdrachten, lezingen, atelierbezoek enzovoort.
Zo filosofeerden we samen over schoonheid en kunst (bij het vak esthetica met gastdocente Drs. Jana Waarts). We verdiepten ons in ons werkproces met als hulpmiddel het zogenaamde denken(d) maken(d)-schema van Merel Zwarts. Dit schema zorgt ervoor dat je je bewust wordt van je werkproces en dat je inzicht krijgt op de relatie tussen ideevorming, het maken en het reflecteren in je eigen beeldend proces. We werden begeleid in het schrijven van onze biografie, waarbij we aandacht moesten besteedden aan ons innerlijke, om ons identiteitsgevoel te versterken. Ook een statement schrijven was een onderdeel van dit traject. Dat gaf mij inzicht in de relatie tussen mijn verhaal en mijn beeldtaal/fotografie. Dat bleek mijn intrede in de kunst. De manier waarop kunst, fotografie en persoonlijkheid verbonden worden, was voor mij een nieuw gegeven.
Al met al was het een boeiend traject; uitdagend, grensverleggend en op bepaalde momenten zeker confronterend. Confronterend in die zin dat je jezelf blootgeeft, dat je diep vanbinnen graaft en je onuitgesproken innerlijke te kennen geeft, voor anderen maar ook voor jezelf. Ik had niet verwacht dat dat de sleutels kunnen zijn, dat het kan dienen als basis voor mijn creatieve, ‘nieuwe’ fotografie. Ik kom tot nieuwe inzichten en mijn expressiemogelijkheden breiden uit. Het zijn mijn eigen levenservaringen, zowel positieve als negatieve die me inspireren om creatief te fotograferen. Mijn gevoelens krijgen een stem, ik kan ze vertalen in een beeld.
Het is op een of andere manier een bevrijdend gevoel, dat me meer richting geeft aan mijn fotografische toekomst. Ik heb getracht mijn beeldend werk artistiek inhoudelijk te verdiepen en ging met dit traject op zoek naar mijn drijfveren en uitdrukkingsvorm. Het werd een inspirerende zoektocht die me als fotografisch kunstenaar (Yes, ik noem mezelf een kunstenaar!) meer inzicht en betekenis heeft gegeven. Ik besef des te meer dat artistieke expressie een manier is om mezelf in balans te brengen, het helpt me blokkades met betrekking tot mijn persoonlijke en sociale welzijn te overwinnen. Kunst maken laat me toe terug te keren naar de status van essentie en rust.
Verder ontwikkelen
Maar ik zou mezelf niet zijn als ik hiermee niet nog verder zou gaan. Ik wilde verder evolueren … het leven is een blijvende uitdaging, toch? Mijn kennis over compositie, kleuren, contrasten en dergelijke wist ik ondertussen goed te gebruiken en mijn artistieke expressie kreeg een flinke boost. Maar er was terug honger naar meer. Ik dook weer in de boeken, zoals Grip op creativiteit van Bart Siebelink, dat erg vlotjes en duidelijk binnenkwam. Het leerde me onder andere om mezelf als fotograaf uit te dagen en zo mijn fotografie tot een hoger level te brengen. Het boek biedt een methodische leidraad om creativiteit te stimuleren.
Op het ritme van de wind
Ze fluisteren zo bijzonder
Net dat wat ik horen wil
Dat smaakte naar meer, want ik wilde graag foto’s maken met nog meer gevoel om zo extra indruk achter te laten. Daarvoor had ik onder andere meer inzicht nodig in beeldtaal, de woordeloze manier van denken en begrijpen. Ook verdiepte ik me in beeldbetekenis en beeldspraak, bijvoorbeeld in de mogelijkheden van symboliek, archetypen en metaforen. Deze materie is ongelooflijk boeiend en verrassend, en de kennis hierover liet met wederom met een nieuwe blik door een nieuwe bril kijken. Mijn opgedane kennis staat me toe om door de werkelijkheid, die op foto’s afgebeeld staat, heen te kijken. Het laat me de foto zien als drager van een eigen taal, de beeldtaal.
Vind ik kleur in mijn bestaan
Zomaar rondom mij
Daar waar ik anders voorbij zou gaan
Een voorbeeld daarvan zijn de drie macrofoto’s van water in een beekje op deze pagina. Met deze beelden participeer ik in The Art Guide/ kunstgids Artists, in de editie van november 2021.Het is een verrassend drieluik waarbij ik de beelden associeer met de aarde, de oceanen en het heelal. Van het ‘gewone’ wateroppervlak maakte ik kunst door te kijken door mijn nieuwe bril.
Samen ontwikkelen
De ene persoon leert en onderzoekt graag alleen, de ander heeft liever mensen om zich heen om mee te denken en te groeien. Ik vind het fijn om samen met gelijkgestemden op zoek te gaan en te evolueren. Daarvoor bestaan er onder meer coachingstrajecten en online cursussen met opdrachten en Zoomsessies. Zo werd ik tijdens een mentorproject begeleid door een expert op het gebied van beeldtaal en coaching. Daarmee ontdek je nieuwe dingen en krijg je de perceptie van anderen mee, wat je doet nadenken en doet handelen. Je wordt aangemoedigd om te reflecteren, krijgt feedback en kan bijsturen waar nodig. Het stimuleert om out of the box te denken.
Het noorden even kwijt
Voorzichtig zoekend en benieuwd
Naar waar de tijd me verder leidt
Ik vind het ook niet erg om te zeggen dat ik nood heb aan feedback. Het doet me telkens meer nadenken over de dingen waar ik mee bezig ben. Zit het al goed of kan het ergens beter? Het gevaar zit hem ook dikwijls in een eigen tunnelvisie en dan komt de inbreng van anderen goed van pas. Meer nog, het verruimt je blik letterlijk en figuurlijk.
In mijn hoofd en rondom mij
Geen ruimte voor wat anders
Het kan er niet meer bij
Het is bovendien erg leuk om jezelf te zien evolueren, in mijn geval van een registratieve benadering naar een artistieke, creatieve uitvoering. Bij het genoemde mentorproject werd het resultaat van de processen van de deelnemers gebundeld in het magazine FOTOSOFIE magazine #13, dat je kan bestellen via Blurb. Hiervoor combineerde ik een aantal van mijn beelden met eigen poëzie in mijn kleurrijke project Omdenken.
Hulp van technieken
Met creatieve uitvoering kunnen creatieve technieken zeker van pas komen. Denk maar aan het fotograferen met lange sluitertijden, met gebruik van meervoudige belichting of met ICM-techniek oftewel intentional camera movement. Daarbij maak je bewust bewegingen met de camera om een bepaald effect te creëren. Het is erg verassend welke beelden er dan tevoorschijn komen. Zo kunnen er beelden ontstaan waarbij er veel ruimte is voor associaties. Maar eveneens door te werken met verschillende uitsneden, beelden kantelen, het (her)kennen van symboliek en dat uiteindelijk toepassen, past voor mij onder de noemer creativiteit.
Maar niets gaat vanzelf. Er zijn ongetwijfeld momenten dat het niet wil lukken. Je zit helemaal vast, je wil wel maar het komt niet. Je hebt geen zin meer en wil er zelfs de brui aan geven. We beoordelen onszelf te snel en te destructief. We hebben twijfels en zijn onzeker. We geraken geblokkeerd. Ook dat is niet abnormaal. Creatieve blokkades horen er nu eenmaal bij. Geen enkele kunstenaar legde een ongeschonden weg af. Om van creatieve blokkades te herstellen is het nodig om langzaam en zachtzinnig te werk te gaan. We moeten niet te hoog springen, fouten zijn noodzakelijk en struikelen is normaal. We zouden moeten verlangen naar vooruitgang, niet naar perfectie. En laat dat nu juist een issue zijn. Te snel dé perfecte foto willen maken werkt niet.
“We moeten loslaten om te kunnen presteren, de controle loslaten en het gewoon laten gebeuren. Dingen ontstaan al doende.” Dat was de wijze raad die ik kreeg van een coach. Het pad dat we bewandelen is belangrijker dan het einddoel. Wat niet wil zeggen dat je niet kan werken met projectjes. Het werken met projecten scherpt je fotografische visie aan en je leert verhalend denken. Gaandeweg bevordert het je inspiratie en creativiteit. Zeker doen dus!
Ikzelf heb op mijn pad geleerd dat net het ‘onderweg zijn’ doet groeien, met vallen en opstaan. En juist door op weg te zijn vind je verdieping, onbewust puttend vanuit je eigen referentiekader, je eigen binnenwereld; dat is jouw creatieve schatkamer. Het biedt zich niet aan als een kant-en-klaar pakketje. Als je dat zoekt, keer je al snel van een kale reis terug. Neen, het is een lang, misschien wel niet eindig proces dat je een zicht op inzicht geeft. Inzicht in de beeldtaal uiteraard, maar nog meer inzicht in jezelf en alles rondom je heen. Wat een boeiende reis!
Boekentips voor verdieping
Deze boeken hielpen mij op weg in mijn zoektocht naar de verdieping in mijn fotografie. Wellicht kunnen ze ook voor jou iets betekenen.
- Grip op creativiteit – Bart Siebelink
- Creatieve fotografie – Michael Freeman
- The artist’s way – Julia Cameron
- Van maken tot raken – Diana Bokje
- Reflections of the inner self – Jan van der Greef
Wil je beter leren fotograferen?
Neem dan een abonnement op Shoot Magazine (6x per jaar).
Shoot is hét fotografiemagazine voor en door enthousiaste fotografen. In Shoot vind je de beste tips en trucs, workshops en cursussen voor geslaagde foto’s, de knapste fotoplekjes in België, de helderste uitleg over fotografietechnieken, tests van nieuwe camera’s, lenzen en meer, plus foto’s van de beste Belgische fotografen.
Ik begrijp helemaal wat je bedoelt met dat vastzitten. Ik ben ook een beetje zoekende. Er is wel iets wat mij soms remt als ik zo bezig ben…Ik wil niet voor de dag komen met foto’s waarop mijn onderwerp niet meer te herkennen is. Vaak vind ik dat wel het geval worden. Ook bij bepaalde fotowedstrijden komen alleen nog de “creatieve” fotospruiten boven drijven. Dit is uiteraard heel persoonlijk :))