Het is winter! Zo fotografeer je sneeuw in de vrieskou

Als het in de winter sneeuwt in België lokt dat vele fotografen naar buiten. Want sneeuw maakt alles anders, magisch zelfs. Er zijn ook plekken in de wereld waar die magie altijd aanwezig is. Kom je mee buiten spelen?

“Ik voel me zo gelukkig in de eerste sneeuw” zingt Jan De Wilde. Die prachtige neerslag heeft een uniek effect op ons allemaal. Fotograferen in deze wondere omstandigheden is geweldig leuk. Het levert unieke beelden op, maar kan ook bijzonder uitdagend zijn. Het vraagt zijn eigen aanpak.

Je kan wachten op die paar dagen sneeuw in België om in je eigen stad of buurtpark te fotograferen of je trekt er op uit naar een sneeuwzekere plek. Dat laatste vraagt natuurlijk meer voorbereiding en ervaring, maar zal je fotografie ook naar ongekende hoogten brengen. Kledij, voorbereiding en materiaal zijn de hoofdelementen voor een geslaagde fotografiesessie in de winter.

Bescherm de fotograaf!

Jijzelf bent de belangrijkste factor in het maken van knappe foto’s. In extreme weersomstandigheden is het dus zaak om jezelf tegen de elementen te beschermen. Als je staat te klappertanden, je vingers van je handen af vriezen, uitgehongerd bent en verdwaald in het bos, heb je geen geduld of energie om die once-in-a-lifetime foto te nemen. Je lichaam en geest schreeuwen om warm, droog en veilig te zitten en die foto kan de boom in.

Dat is jammer en allemaal te voorkomen. Want: “there’s no such thing as bad weather, only bad clothing”. Je dient jezelf te beschermen tegen temperatuur, vocht en wind. Dus warm en droog blijven, rekening houdende met je eigen mate van beweging, je interne koudeweerstand en je energieniveau.

In de winter begint alles met het laagjessysteem. Dit houdt in dat je verschillende lagen van kledij over elkaar heen draagt en aan- of uitdoet wat nodig is. Al die lagen hebben hun specifieke nut. Je begint bij een baselayer, een ondergoedlaagje dat je zweet wegneemt van je huid zodat je droog blijft. Er is keuze tussen natuurlijke materialen zoals merinowol (stinkt niet bij zweten, is prijziger en kan prikkelend aanvoelen) en synthetisch (goedkoper, maar kan sterk ruiken). Hoe dikker, hoe warmer.

Daar bovenop komt een dun tweede laagje, middengewicht of licht ademend. Dit zorgt voor een eerste isolatielaag tegen wind en kou en helpt nog het zweet naar buiten te brengen. Een microfleece wordt hiervoor veel gebruikt. Vermijd katoen, want dat wordt snel nat, droogt niet en is oncomfortabel. Als je actief bent en het is buiten droog en beperkt koud, dan heb je meestal voldoende aan deze twee lagen.

Als de buitentemperatuur al wat kouder is of je zelf stil staat (bij fotografie dus) doe je een extra isolatielaag aan. Voor deze derde laag kan je een dikkere fleece of een donsjas gebruiken. Komt er neerslag of hevige wind bij, dan draag je de vierde laag, de hardshell. Deze jas is winddicht, waterdicht en ademend. Goretex is het bekendste materiaal, maar er zijn ook andere merken. Een kap is natuurlijk noodzakelijk.
Je benen hebben meestal voldoende aan één tot drie lagen: de basislaag, een semi-winddichte stevige broek en een optionele overbroek tegen neerslag en hevige wind. Draag nooit jeans, die zijn zwaar en drogen traag.

Over naar je uitstekende lichaamsdelen. Voor de grappenmakers onder jullie: handen, voeten en hoofd dus … Schoenen gaan afhankelijk van de condities van enkelhoge waterdichte stapschoenen tot kuithoge snowboots met schapenvacht. Een paar lichte onderkousen en een dikker paar bovenkousen zijn ideaal voor zowel warmte als het voorkomen van blaren vanwege wrijving. Omdat je schoenen in de winter waarschijnlijk het snelst nat worden, is het belangrijk voor kwaliteit te kiezen en deze goed te onderhouden.

Het is een mythe dat je de meeste lichaamswarmte via je hoofd verliest, maar het is nog wel altijd zo’n tien procent. Vooral neus en oren vragen bescherming als je in de winter gaat fotograferen. Ook hier is de keuze afhankelijk van de omstandigheden: een licht ‘potske’ tot een echte ‘Russische flapmuts’ in combinatie met de kap van je jas. Probeer eens een buff in plaats van een sjaal, die is lichter en makkelijker in gebruik.

De grote uitdaging voor fotografen zijn de handschoenen. Je kan een dun paar onderhandschoenen (bijvoorbeeld van merinowol) dragen met daarboven dikke handschoenen of nog warmere wanten. Ikzelf prefereer de laatste optie en heb geleerd om zelfs met dikke wanten mijn camera te bedienen. Indien nodig, trek ik kort mijn bovenhandschoenen uit. Er bestaan ook fotografenhandschoenen waar je de vingertoppen van duim en wijsvinger kan ‘opendoen’ en zo makkelijk aan je knoppen kan.

Onderschat in de winter de factor wind niet, zeker in combinatie met vochtigheid. Als het -5°C is zonder wind en in de zon, is dat heel aangenaam. Dezelfde temperatuur in een sneeuwstorm voelt echter aan als -30°C en is ronduit gevaarlijk!

Bereid je voor

Naast de kledij is kennis en voorbereiding primordiaal voor een geslaagde foto-uitstap. Een wandeling van een uurtje in het park om de hoek vraagt logischerwijs minder voorbereiding dan een hike van zes dagen door een verlaten natuurgebied boven de Noordpoolcirkel. Je verdiepen in de specifieke techniek van de activiteit, opleidingen volgen, ervaring opdoen en daarmee risico’s kunnen inschatten is dan nodig.

Aangename winterse omstandigheden kunnen zeer snel omslaan naar levensbedreigend slecht weer. Begin dus met het checken van het weer, al gaat het maar om een namiddag in de Ardennen. Apps als buienradar, clear outside, the weather channel en dergelijke zijn gratis of hun lage kost waard.

Oriëntatie is de tweede factor. Loop in de winter niet zomaar het bos in of de berg op. Volg een uitgestippelde route met een vooraf bepaalde timing. Bij risicovollere uitstappen is het goed om iemand van het thuisfront je route en timing te laten weten. Inclusief een deadline wanneer hulpdiensten dienen te worden ­gecontacteerd.

Als laatste onderdeel is extra materiaal belangrijk. Het wordt in de winter vroeg donker, dus is een zaklamp onontbeerlijk. En neen, niet die van je gsm want gegarandeerd is de batterij net leeg … Een waterdichte rugzak zorgt voor je fotomateriaal. Hopelijk past daar een thermos met je favoriete warme drank in en wat lekkere snacks. Je verbrandt immers heel veel calorieën om warm te blijven. Heb je snel last van koude voeten of handen, neem dan wat heatpacks mee. Dit zijn kleine zakjes die een paar uur warmte afgeven en je in je schoenen of handschoenen kan steken of op je lichaam kan dragen. Ben je langer onderweg in de sneeuw, neem dan een donkere zonnebril mee tegen sneeuwblindheid.