Hyacinten fotograferen in het Hallerbos, het blauwe sprookjesbos van België

Slechts een paar kilometers ten zuidwesten van Brussel ligt een bijzonder gebied, het Hallerbos. In dit beukenbos vormt zich elk voorjaar een blauw tapijt van wilde hyacinten. Als je dan door het gebied loopt, waan je je in een sprookjesbos. Met heerlijke geuren en overal waar je kijkt blauwe hyacinten. Samen met vers verschenen frisgroen beukenblad zorgen die voor een fotografische feestje!

Vanuit alle windstreken uit Europa en ver daarbuiten komt men naar het Hallerbos om gedurende een paar weken per jaar – in april en begin mei – dit natuurlijke fenomeen van het blauwe sprookjesbos mee te maken. Dat zijn niet alleen in camouflagepakken geklede natuurfotografen uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en andere omringende landen, maar ook busladingen vol met dagjestoeristen. Gewapend met een mobiele telefoon komen die uit alle delen van de wereld om het blauwe tapijt van het Hallerbos te vereeuwigen.

Het bos heeft een oppervlakte van ruim 500 hectare en het is raadzaam om het gebied vooraf goed te verkennen. Zo ontdek je de voor fotografie interessantste plekken het best. Het gebied leent zich uitermate goed voor bijzondere landschapsfoto’s, maar je moet ook niet vergeten om close-ups te maken.

• Lees ook: De beste fotoplekjes in het Brakelbos door Bart Heirweg

De wilde hyacint gedijt in zo’n vochtig bos en wordt ook boshyacint genoemd. Doorgaans is ze blauw, maar er komen ook witte en lichtroze exemplaren voor. De bloeitijd duurt maar drie weken, ongeveer van eind april tot medio mei. De wilde hyacint is een fotogeniek plantje, waarbij het herhalende effect van de bloemen prima benut kan worden. De vele bloeiende wilde hyacinten in het Hallerbos zijn al prachtig, maar juist in combinatie met het frisgroene beukenblad aldaar vormen ze een betoverend foto-onderwerp. De combinatie is meestal in de laatste week van april optimaal te bewonderen, maar door weersinvloeden is die periode natuurlijk variabel. Door een koud en nat voorjaar was de piek van de bloei vorig jaar een paar weken later in mei. Houd daarom de website van het Hallerbos goed in de gaten vóórdat je afreist.

Blijf op het pad

Als je voor het eerst door het Hallerbos loopt, dan is er het risico dat je overstelpt raakt van de sfeer, kleuren en geuren. Dat is niet vreemd en is menig fotograaf voor jou ook overkomen. Het gevaar is dan dat je meteen begint met fotograferen en veel min of meer identieke overzichtsfoto’s maakt. Je let dan minder op de kleine details en storende elementen in beeld zoals een lelijke tak op de bodem tussen de hyacinten. Vaak heb je de neiging om zoveel mogelijk in één beeld te vangen. Als je achteraf thuis de beelden op de monitor bekijkt, komt het beoogde effect niet meer over. De foto’s zijn te rommelig, er staat teveel op en de beelden mist zeggingskracht.

Het werkt beter om even op adem te komen als je net in het bos bent aangekomen. Laat de omgeving op je inwerken zonder camera in de hand. Het dwingt je om visueel te acclimatiseren en dat helpt zeker om daarna misschien wat minder foto’s te maken, maar juist die foto’s waar je bij thuiskomst nog heel blij van wordt.

Houd rekening met het feit dat je in het Hallerbos niet van de paden mag. Strenge boswachters controleren dit frequent. Dat is niet voor niks, want de bosbodem met hyacinten is erg kwetsbaar. De plekken waar mensen een stukje van het pad af tussen de hyacinten hebben gestaan, herken je direct. Ze zijn dor en kaal en er groeien geen hyacinten meer. Aangezien het Hallerbos met name in de bloeitijd van de hyacint druk wordt bezocht, is de belasting van de natuur heel groot. Houdt daar rekening dus mee! Als je niet dichtbij genoeg kunt komen voor die ene mooie macrofoto, dan is het beter om wat verderop te kijken. Er zijn namelijk genoeg paden in het gebied. Er staan altijd ergens wat plantjes aan de rand van een pad waar je met je macro-objectief bovenop kunt kruipen voor een aansprekende close-up.

Verkenningstocht

Aangezien ik nog nooit in het beroemde hyacintenbos was geweest, besloot ik de eerste dag te benutten om het gebied te leren kennen. Dit soort voorwerk is zeker voor landschapsfotografie belangrijk. Het mooie licht in de ochtend of avond is meestal maar heel kort aanwezig. Als je dan nog moet zoeken naar interessante locaties voor een mooie landschapsfoto, ben je meestal simpelweg te laat.

Dat verkennen van het bos gaat ook prima midden op de dag, want je hoeft toch geen foto’s te maken. Met een app als Sunshine Compass kun je prima zien waar de zon opkomt en ondergaat. Daarmee kun je bepalen waar je de volgend ochtend bij zonsopkomst het beste kunt staan. Uiteindelijk vond ik een mooie plek op loopafstand vanaf parkeerplaats P8, en iets verderop links het bospad in vanaf de Vlasmarktdreef en richting het Tranendal. De ochtend erop ben ik voor zonsopkomst naar de fotoplek gelopen en heb ik rustig mijn statief opgesteld en camera ingesteld. Nog voordat de zon opkwam kon ik landschapsfoto’s maken met belichtingstijden van 3 seconden. Dat gaat prima vanaf statief en om trillingen van het indrukken van de ontspanknop te voorkomen, heb ik een afstandsbediening gebruikt. Ook heb ik de spiegelvoorontspanfunctie gebruikt met een vertraging van 2 seconden. Die zorgt ervoor dat de trilling van het opklappen van de spiegel verdwenen is op het moment van belichting. Dat voorkomt onscherpte die zo’n trilling kan veroorzaken. Niet veel later na de eerste foto’s kwam het zonlicht in het bos tevoorschijn. Het zorgde voor een mooi contrast tussen warm en koud. Door tegen het licht in te fotograferen kon ik ook meteen prachtige zonneharpen vastleggen. Wat een sfeertje en meteen al de gewenste sprookjesbos beelden! Mijn dag kon niet meer stuk en ik dacht dat het niet mooier kon worden dan dit.

Objectieven

Eigenlijk kun je tijdens een dag fotograferen in het Hallerbos alle soorten objectieven gebruiken. Een echte groothoek als 20mm of 24mm of een groothoekzoomobjectief zet je in voor de beelden met dieptewerking. Het macro-objectief is geschikt voor detailfoto’s van wilde hyacint en andere vroege bloeiers. En last but not least: een telezoomobjectief als de Nikon 28-400mm of de Sigma 60/600mm om delen van het bos met de hyacint te isoleren. Juist dit type objectief biedt je in het bos de mogelijkheid om orde in de chaos te scheppen. Je kunt hiermee meer selectief foto’s van het bos maken door in te zoomen op een deel ervan. Door maar een deel van de bomen in het bos in beeld te nemen – met als ondergrond de bloeiende hyacinten – wordt het beeld minder druk en chaotisch. Vaak wil je als fotograaf zoveel mogelijk laten zien om zo ook het gevoel van het moment te communiceren. Maar dat resulteert vaak in te drukke beelden waar de kijker geen houvast aan heeft. Door juist slechts een deel van het bos te fotograferen, wordt het beeld stukken krachtiger!

Werken met de groothoek …

Bij de het gebruik van een groothoeklens in het bos werkt het in het algemeen het beste om een dominante vorm in de voorgrond mee te nemen in het beeld. Je creëert daarmee een gevoel van diepte. Het onderwerp in de voorgrond leidt je blik heel fijn door het beeld.

In het Hallerbos kun je daarvoor verschillende onderwerpen gebruiken. De jonge esdoorns liggen het meest voor de hand. Deze groeien her en der tussen de hyacinten en steken daar iets bovenuit. Door de vorm van het blad, de groeiwijze en groene kleur is het een echte blikvanger te midden van de blauwe bosbodem.

Een andere plant die goed werkt als dominante voorgrond, is de varen. Door zijn spits toelopende vorm trekt de plant de kijker als het ware meteen mee het beeld in. Een hyacint in de voorgrond werkt het best met een iets groter exemplaar, als je deze vanuit een laag standpunt tegen de bomen in de achtergrond kunt laten afsteken. Zo valt de plant meer op.

… of het macro-objectief

Het leuke van macrofoto’s is dat je ze eigenlijk de hele dag door kunt maken. Voor overzichtsfoto’s in het bos op een zonnige dag is het eerste zonlicht en het laatste zonlicht verreweg het mooiste. Als de zon wat hoger staat wordt het licht harder en ontstaan er grote contrasten tussen de verlichte delen en de schaduwen. Dat levert veel minder mooie foto’s op. Heb je dus in de vroege ochtend overzichtsfoto’s bij sfeerlicht gemaakt, dan is het daarna tijd voor de macrofoto’s. Op een bewolkte dag kun je prima de hele dag door overzichtfoto’s van het bos maken. Die zullen er strak uitzien door de zachte en flatteuze verlichting.

Bij macrofotografie kun je het licht echter sturen of een onderwerp als de hyacint in de schaduw van een boom fotograferen. Een licht-donkercontrast met zon in de achtergrond en het onderwerp in de schaduw werkt heel fijn. Het levert een meer aansprekend beeld op dan wanneer het hardere zonlicht ook de plant verlicht. Dan verschijnen er namelijk glimplekken op de bloem en de donkere delen van de schaduwpartijen ogen minder prettig. Heb je een mooie exemplaar van de hyacint ontdekt maar staat deze in de zon? Geen probleem, met een parapluutje zet je deze in een paar tellen in de schaduw. Geen paraplu bij je? Dan kun je ook een jas of regenjas over je statief knopen en dat gebruiken om schaduw over de plant te creëren. Je moet dan uit de hand werken als je maar één statief bij je hebt, maar ook dat hoeft geen probleem te zijn. Als eerste kunnen we met een moderne camera hogere ISO-waarden instellen zonder veel aan beeldkwaliteit in te boeten. Bovendien hoef je bij macrofotografie niet een klein diafragma’s als f/11 zoals bij landschapsbeelden te gebruiken. Ik werk bij macrofoto’s vaak met een open of groot diafragma als f/4.0. Dit levert namelijk fijne en onscherpe bokeh in voor- en achtergrond op en past prima bij de zachte uitstraling van de plant. Probeer dan ook eens door wat hyacinten – laag boven de grond – te fotograferen en stel scherp op een hyacint in de achtergrond. De onscherpe hyacinten in de voorgrond worden dan prachtige onscherpe blauwe patronen die het beeld mooi opvullen.

Andere onderwerpen

Zijn er dan geen andere onderwerpen als alleen maar die blauwe hyacinten? Jazeker wel! Zodra je met het macro-objectief dicht op je onderwerpen kruipt, ontdek je al snel dat er allerlei kleine beestjes als insecten en spinnetjes tussen de bloeiende hyacinten zitten. Die zijn natuurlijk ook leuk om te fotograferen, zeker in combinatie met de planten waarop ze op of tussen leven. Vaak ontdek je ze pas als je wat langer op een plek op de grond zit. Al wandelend loop je geheid aan zo’n spinnetje van nog geen centimeter voorbij.

In de bloeitijd van de hyacint vind je in het bos ook andere vroege bloeiers als de bosanemoon, het gewoon speenkruid en het bleekkleurig bosviooltje. Dit zijn stuk voor stuk bijzonder mooie planten en een leuke aanvulling voor je Hallerbos-serie.

Creatief in het bos

Om die serie wat gevarieerder te maken, kan je ook aan de slag met andere technieken dan die voor puur registratieve beelden. Beweeg je camera tijdens de belichting bijvoorbeeld eens verticaal langs een bomenrij. Er is wat oefening voor nodig, want de sluitertijd en de snelheid van beweging bepalen het resultaat. Het devies is veel foto’s maken en daarbij de snelheid van beweging en sluitertijd variëren. De meeste beelden kunnen waarschijnlijk zo de prullenbak in, maar soms zitten er ware juweeltjes bij – althans dat vind ik. Belangrijk is dat je gelijkmatig in één rechte lijn naar beneden beweegt om mooie rechte lijnen te maken. Het is eigenlijk een vorm van schilderen met de camera. Zet de ISO zo laag mogelijk, want je moet op een sluitertijd uitkomen van ¼ sec of nog langer. Het werkt het beste als je zelf de sluitertijd instelt en de camera het diafragma laat bepalen. Daarna moet je handmatig scherpstellen op de voorste bomen, omdat deze het meest bepalend worden. Zoek een positie waarbij er zoveel mogelijk boomstammen vrij van elkaar staan om zoveel mogelijk losse lijnen te creëren.

Een andere creatieve techniek is een combinatie van stationair fotograferen en daarna bewegen. Dit werkt alleen vanaf statief en ook weer met een langere sluitertijd. Je creëert hiermee een scherp onderwerp in een bewogen omgeving. Als onderwerp hiervoor kan je bijvoorbeeld een esdoorn met groothoekobjecief fotograferen of en een aantal bomen te midden van een bodem met wilde hyacinten met het telezoomobjectief. Plaats de camera op statief en stel een klein diafragma als f/22 en lage ISO in om een langzame sluitertijd te krijgen. Vervolgens componeer je het beeld, waarna je de ontspanknop indruk  maar nog niet beweegt. Pas in het tweede deel van de belichting (de sluiter is nog steeds open) beweeg je de camera van onder naar boven. Dit levert bijzondere beelden op, als je de handigheid onder de knie hebt. De snelheid en het moment van bewegen bepalen het eindresultaat. Ook voor deze techniek geldt: maak veel foto’s en check de effecten op de display!

Dromen van een sprookjesbos

Als je het sprookjesachtige karakter van het Hallerbos nog meer wilt benadrukken, dan kan je op pad als er mist is voorspeld. De combinatie van mist en het Hallerbos met zijn bloeiende hyacinten en verse beukenbladeren is in de afgelopen jaren echter een zeldzaamheid.

Maar ook met de meervoudige belichtingsfunctie van de camera kan je een sprookjesachtige sfeer toevoegen. De meeste camera’s hebben zo’n functie en anders kun je – hetzij omslachtiger – in Photoshop een gelijkend beeld creëren. In de camera stel je dan de functie in en selecteert 2 beelden over elkaar. Zorg dat in de eerste foto het onderwerp scherp wordt afgebeeld. Vervolgens verdraai je de afstandsring van het objectief totdat je een onscherp beeld in de zoeker ziet. Dan maak je nog een foto. De camera combineert daarop de onscherpe en scherpe opnamen tot één nieuw bestand. Het resultaat zie je direct op het schermpje.

Verborgen giftige zeldzaamheid

De vuursalamander is een bijzondere landsalamander met een bijna exotisch uiterlijk. Zijn zwarte en gele kleur zijn een waarschuwing dat het beestje giftig is. De stevige salamander kan 20 centimeter groot worden. De soort is vooral ‘s nachts actief, maar in het vroege voorjaar (maart, april) kun je hem overdag spotten tijdens of na een zware regenbui. Het Hallerbos is een van de weinige plekken in Vlaanderen waar je de soort – met het nodige geluk – nog kunt aantreffen. Het je er een ontdekt, dan is fotograferen relatief makkelijk. Vuursalamanders bewegen namelijk uiterst langzaam.

Praktische tips voor het Hallerbos

Beste plek: het Tranendal

Het hoogteverschil is fotografische interessant vanwege het golvende blauwe landschap. Het Tranendal is het beste bereikbaar vanaf parking 5 of 8.

Beste moment: tweede helft van april

Dit is de periode dat er zowel fris beukenblad als bloeiende hyacinten zijn. Maar het precieze moment is natuurlijk afhankelijk van de weersomstandigheden. Tijdens de bloeiperiode is het in de weekenden erg druk in en rondom het bos. Je bezoekt het Hallerbos dus best doordeweeks.

Bereikbaarheid tijdens bloeiperiode hyacinten

In het weekend tijdens de bloeiperiode zijn parking 2,3 en 8 niet bereikbaar met de wagen. Tussen 9.00 en 19.30 uur rijdt vanuit de stad Halle een speciale pendelbus, die je gratis tot aan de wilde hyacinten op parking P8 Achtdreven brengt. Op www.hallerbos.be staat veel overige informatie over de bereikbaarheid.

Parkeerplaats: parking P8

Deze is gesitueerd op de Vlasmarktdreef te Halle en is prima om meteen het bos in te lopen.

Website

Op www.hallerbos.be/wanneer-bloeien-hyacinten wordt bijgehouden hoe het er met de bloeitijd van de hyacinten voor staat. Check regelmatig deze site voordat je naar het bos afreist. Je vind er meer nuttige informatie voor een bezoek aan het Hallerbos.

Wandelen en fotograferen

Het Hallerbos kent drie gemarkeerde wandelingroutes en nog twee hyacintenwandelingen. Fotograferen is toegestaan vanaf de wandelpaden.

Dit artikel is geschreven door vaste Shoot-medewerker Edwin Giesbers. Ook de beelden zijn door hem gemaakt. Op zijn website vind je meer beelden van hem en informatie over zijn werk als natuurfotograaf.