Als het weer slecht is moet je als fotograaf niet thuisblijven. Regen, wind, sneeuw en mist kunnen voor unieke beelden zorgen.
Zijn de weersomstandigheden ons niet gunstig gezind, dan blijven we als fotograaf liever thuis. Maar vanaf wanneer spreken we van slechte weersomstandigheden? Niets is zo onderhevig aan perceptie als onze interpretatie van slecht weer. Wat de ene fotograaf als rotweer bestempelt, zal de andere als een buitenkans beschouwen.
Het is nu niet meteen zo dat ik laaiend enthousiast word van slechte weersomstandigheden, maar als ik ergens in een stad rondloop en het weer slaat plots om, dan is dit zeker niet het signaal om meteen huiswaarts te keren. Dan probeer ik de nieuwe situatie zo optimaal mogelijk te benutten. Immers, het zal de diversiteit in mijn fotoreportage enkel ten goede komen.
Je kan ook bewust het slechte weer gaan opzoeken. Er zijn bijvoorbeeld nogal wat fotografen voor wie stormchasen een ware passie geworden is. Die gaan dus op zoek naar extreem weer. Maar ook in een stad kan een onguur weertype bijzondere beelden opleveren.
Meestal zal slecht weer je gewoon overkomen, maar ik ben speciaal voor dit artikel het slechte weer in de stad gaan opzoeken. Op jacht naar beelden die ik anders nooit zou genomen hebben. Ik vond het een boeiende ervaring die me enkele verrassende resultaten heeft opgeleverd. Zogenaamde slechte weersomstandigheden kunnen immers een dosis dramatiek aan het beeld toevoegen, of soms integendeel, juist een serene sfeer. Denk maar aan zachte regen of mist.
In dit artikel neem ik de verschillende soorten slechte weersomstandigheden die interessante opportuniteiten kunnen opleveren voor de stadsfotograaf eens allemaal apart onder de loep.
Fotograferen in de regen
Bij slecht weer in de stad denk ik in eerste instantie aan regen. Veel geduld moet je daarvoor niet hebben in de lage landen. Maar als ik de regen echt als hoofdonderwerp in beeld wil, dan kies ik graag voor een dag waarop er hevige buien worden voorspeld. We kunnen gelukkig tegenwoordig het verloop van die buien vrij goed volgen via de buienradar. En uiteraard kijken we dan reikhalzend uit naar de ‘rood gekleurde’ exemplaren.
Een beetje voorkennis van de stad komt dan goed van pas. Over het algemeen zijn stationsbuurten ideale locaties om de regen vast te leggen. Het leven valt daar immers nooit stil. Het is er een voortdurend komen en gaan van trein- en busreizigers die allemaal de klok in de gaten houden en misschien tegen wil en dank de wolkbreuk moeten trotseren. Onder het waakzame oog van de tijdelijke ‘slecht weer’-fotograaf.
De meeste recente fototoestellen zijn vrij goed resistent tegen regen, maar je moet er nu ook niet het uiterste van vergen. In fotowinkels kan je regenhoezen kopen, maar in het geval van nood kan je steeds een plastic zak openknippen. Als je deze over de lens en camera trekt, kunnen je de lens en de achterwand vrij houden. Maar het blijft toch een heel gedoe. En het duurt meestal niet lang voordat er toch weer een paar druppels op je lens vallen.
Ik kies bijgevolg liever voor een beschutte plaats van waaruit ik mijn actieterrein kan overzien. In een stad vind je genoeg luifels, afdaken of open galerijen van waaruit je rustig en droog de omgeving kan gadeslaan. In Leuven vond ik de perfecte locatie op het Martelarenplein aan het station. Aan de ingang van het KBC-gebouw is er een zeer groot overstekend gedeelte waaronder je kan schuilen tijdens een regenbui. Van daaruit heb je een perfect overzicht over heel het plein.
Regen maakt alles fotogeniek
De in fotografische opzicht meest interessante momenten zijn de zogenaamde wolkbreuken. Helemaal leuk wordt het wanneer de stortbui voor de mensen als een complete verrassing overkomt. Het is een plezier om dan wandelaars en fietsers in hun vlucht te kunnen vereeuwigen. Een bijkomende leuke factor is dat de meeste gefotografeerde voorbijgangers snel begrijpen waarom je ze fotografeert en er ook meteen het grappige van kunnen inzien. Meestal volgt ondanks hun ‘miserie’ een ontwapende glimlach.
Sta je op een perfecte plaats, dan kan zo’n stortbui niet lang genoeg duren. Alles en iedereen wordt opeens fotogeniek. Niet alleen voetgangers en fietsers, maar ook auto’s en bussen die door het opspattend water van hun voorgangers voortdurend in een oververzadigde mistwolk moeten rijden.
Voor dergelijke straatfotografie komt een lichte telelens goed van pas. Let er voortdurend op welke sluitertijd je hebt ingesteld wanneer je uit de losse hand fotografeert. Dat moet je uiteraard altijd doen, maar tijdens de bui daalt ook nog eens de lichtintensiteit niet gering. Het risico op onscherpe foto’s is daarom erg groot. Je zou natuurlijk kunnen opteren om met een statief te werk te gaan, maar dan ben je beperkter in je standpuntkeuze. Met de losse hand kan je veel vlugger reageren op de situatie: vanuit een hogere of lagere positie fotograferen, je standpunt wijzigen, van lens verwisselen et cetera. Een hevige bui duurt soms maar enkele minuten. Het zou zonde zijn als je die tijd niet optimaal zou kunnen benutten.
Wind en hagel
Hou er ook rekening mee dat tijdens een regenbui en zeker bij een wolkbreuk de wind enorm kan toenemen. Zo kan de locatie waar je veilig en droog dacht te staan uiteindelijk toch niet zo perfect zijn als je dacht. Controleer tijdens de actie dus ook regelmatig je lenzen. Het zou bijzonder jammer zijn wanneer je pas thuis merkt dat je hele reeks met regenfoto’s bezoedeld werd door een paar druppeltjes op je lens.
Overigens kan die wind ook een interessant thema op zichzelf zijn. Zo vond ik in Leuven eens een beschutte plaats langs de kerk. Op een stormachtige dag kon ik vanuit die schuilplek een hele reeks beelden nemen van tegen de wind vechtende voorbijgangers.
Ik had voor dit artikel ook heel graag een hagelbui in de stad gefotografeerd. Het lijkt me een bijzonder fotogeniek spektakel om vast te leggen. Maar helaas werkte de weergoden niet aan mijn wens mee. Een hagelbui duurt vaak nog een stuk minder lang dan een regenbui. Des te belangrijker wordt het dan om op het juiste moment op de juiste plaats te kunnen staan.
Na een regenbui kunnen de lichtomstandigheden subliem zijn, dat weten we allemaal. Vooral op het moment dat de zon net terug tevoorschijn komt en de donkere regenwolken nog nadrukkelijk aanwezig zijn. Maar ook als het grijs blijft bieden er zich tal van nieuwe mogelijkheden aan. Ga na een regenbui bijvoorbeeld eens op zoek naar plassen. Door wat hoger of lager in een plas te kijken zie je wellicht prachtige reflecties van de omringende gebouwen.
Na zonsondergang tijdens het zogenaamde blauwe uurtje worden de mogelijkheden nog groter. Een statief kan dan wel handig zijn, maar je kan ook je camera gewoon op de straatstenen leggen. Het onderste deel van het beeld zal uiteraard onscherp zijn, maar dat hoeft niet altijd te storen. Je kan desgewenst ook het onderste deel wegsnijden en voor een panorama uitsnede opteren.
Hoe fotografeer je in de sneeuw?
Met de winter voor de deur hopen sommigen onder ons dat dit seizoen eindelijk nog eens haar naam eer aandoet. We werden de voorbije jaren niet echt verwend op dit gebied. Ligt er op een heldere koude ochtend een laag verse sneeuw, dan spreken we onder fotografen natuurlijk niet over slechte weersomstandigheden. En al zeker niet wanneer die blijft liggen.
Maar in een stad gelden andere factoren. Van zodra het leven er op gang komt, verandert de sneeuw al gauw in een bruine smurrie. Vandaar dat de meeste fotografen logischerwijs voor landschapsfotografie kiezen wanneer de winter zich van haar mooiste kant laat zien. Kies je toch voor de stad, dan wordt het dus een kwestie van tijdig te arriveren. Liefst zo vroeg mogelijk in de ochtend, als het nog pikkedonker is. Maar heb dan bovendien het voordeel dat de sneeuw mooi wordt opgelicht door de straatlantaarns. Helemaal interessant wordt het wanneer het nog echt sneeuwt. De vallende vlokken worden dan bepalend voor de sfeer van je reportage. Verleden jaar waagde ik mijn kans in Brugge. Ik koos niet toevallig voor deze stad omdat de talrijke waterpartijen een rustige en vooral een niet door bruine smurrie bezoedelde voorgrond garandeerde. Al kan die smurrie evengoed een interessant thema zijn, natuurlijk. Dat is helemaal afhankelijk van het soort reportage je in gedachten hebt.
Mist in de fotografie
Mist wordt ook al niet door iedereen gewaardeerd als prettig natuurverschijnsel om bij te fotograferen. “Hangt er nu niet teveel mist om foto’s te nemen?” was een vraag die een voorbijganger me stelde in het centrum van Aarschot toen de weeromstandigheden naar mijn gevoel uniek waren. Het deed me meteen beseffen dat voor de meeste mensen ook mist tot de categorie slechte weersomstandigheden behoort. Toegegeven, je ziet minder bij mist. Daaruit zou je inderdaad kunnen concluderen dat er dan per definitie minder te fotograferen is. Maar het is juist dat aspect dat ervoor zorgt dat vele fotografen mist als een bijzonder leuke opportuniteit zien om erop uit te trekken. Doordat de mist de achtergrond in mindere of meerdere mate verhult, wordt het beeld een stuk minder chaotisch. De foto straalt daarmee rust uit. Kortom, mist zorgt voor een bijzondere sfeer. De voorkeur zal voor de meesten naar landschapsfotografie gaan, maar ook stadsfotografen kunnen er hun voordeel uit halen. Tenminste, als de mist hardnekkig genoeg is om zich ook in het centrum van een stad te laten gelden.
Onder slechte weersomstandigheden kunnen de kleuren overigens soms een ondergeschikte rol gaan spelen. Een omzetting naar zwart-wit kan een beeld dan dikwijls opwaarderen.
f/7.1, 1/320, ISO 500, 16 mm
Interieurfotografie
Je hebt natuurlijk ook van die dagen dat het continu regent. Dan houd je het na een tijdje echt wel voor bekeken. Tenminste, wat betreft het fotograferen buiten. Een voordeel van stadsfotografie ten opzicht van landschapsfotografie is dat je steeds kan overschakelen naar interieurfotografie.
Nogal wat fotografen komen simpelweg niet op het idee om eens een kerk binnen te stappen. Waarschijnlijk omdat ze alleen maar geïnspireerd geraken wanneer het onderwerp hen echt interesseert. Vergelijk het met graag in de natuur wandelen omdat je van dieren en planten houdt. Wellicht stap je niet zo snel een kerk binnen omdat je toch niets met het geloof hebt.
Nochtans kan je alle facetten van stadsfotografie ook in een kerk terugvinden. Gaande van architectuur- en interieurfotografie tot zelfs pure straatfotografie, al dan niet toeristisch gerelateerd. Wanneer je bovendien begint te experimenteren met verschillenden standpunten en invalshoeken, ben je echt vertrokken voor uren fotoplezier. En al helemaal wanneer je ook nog overschakelt naar detailfotografie. Tip: let ook eens op de plafonds. Daar vind je in een kerk vaak onverwachte pareltjes van details!
f/16, 5, ISO 100, 23 mm
Nog interessanter wordt het wanneer de zon buiten dan weer doorbreekt. Want dat levert weer zeer mooie lichtspelingen in de kerk op. Lichtstalen die door de glas-in-loodramen vallen zijn daar het beste voorbeeld van.
Vele kerken komen overigens nogal donker over, maar dat komt vaak omdat niet alle voorziene verlichting effectief aan staat. Je kunt dan op zoek gaan naar de verantwoordelijke om te vragen of hij of zij even het licht wil aan doen. Meestal is dat geen probleem voor hen en jij ziet meteen een wereld van verschil. Nog een tip voor als er weinig volk is: vraag eens of het is toegestaan is om foto’s te nemen vanuit een hoger standpunt. Bijvoorbeeld vanuit de plaats waar het orgel staan. Dat levert schitterende overzichtsplaten op van het binnenste van de kerk.
f/2.2, 1/60, ISO 640, 50 mm
Let wel, in de winterperiode zijn de toegangsmogelijkheden beperkter dan in de zomer. Raadpleeg de website www.openkerken.be voor alle info wat betreft openingsuren. Overigens, deze site is vanwege meer redenen zeer informatief. Op een overzichtelijk kaartje kan je bijvoorbeeld inzoomen naar alle openbare kerken. Vervolgens kun je lezen waarom een bepaalde kerk zo uniek en wellicht ook fotogeniek is.
Neem ook eens een kijkje bij evenementen in een gebedshuis, want kerken zijn al lang niet meer alleen plekken om het geloof te belijden. Tegenwoordig worden kerken ook benut voor tentoonstellingen, waaronder heel wat interessante fototentoonstellingen.
Kan je niet genoeg krijgen van de foto’s van Koen De Langhe? Dan vind je er meer in zijn nieuwe boek, Fotogeniek Vlaanderen: Toplocaties voor de stadsfotograaf. Nog meer van zijn werk kan je vinden op zijn website.
Wil je beter leren fotograferen?
Neem dan een abonnement op Shoot Magazine (6x per jaar).
Shoot is hét fotografiemagazine voor en door enthousiaste fotografen. In Shoot vind je de beste tips en trucs, workshops en cursussen voor geslaagde foto’s, de knapste fotoplekjes in België, de helderste uitleg over fotografietechnieken, tests van nieuwe camera’s, lenzen en meer, plus foto’s van de beste Belgische fotografen.