Verklarende woordenlijst fotografie: A tot Z

Je ziet op de Shoot-website en in het magazine heel wat termen voorbijkomen die specifiek te maken hebben met fotograferen en soms is het moeilijk om te weten waar je moet beginnen. We hebben ze hier allemaal voor je verzameld, zodat je snel kan nakijken wat ze betekenen.

A

APS-sensor
Een beeldsensor die even groot is als een APS-negatief, meer bepaald 16 bij 24 mm.

Aperture
De Engelstalige term voor diafragma*.

Aspect ratio
De Engelstalige term voor beeldverhouding*.

Autofocus
Een systeem waarmee de camera automatisch scherpstelt op een onderwerp, zodat het duidelijk en scherp afgebeeld wordt. Je activeert de autofocus door de ontspanner half in te drukken.

B

Batterij
Een digitale camera haalt zijn stroom uit één of meerdere batterijen. Soms zijn dat gewone ronde AA-batterijen, soms zijn het speciale, herlaadbare batterijen die door de camerabouwer meegeleverd worden. Bij die laatste krijg je ook een speciale batterijlader om de batterij te herladen.

Beeldsensor
Het onderdeel van een digitale camera dat de opname vastlegt. Een beeldsensor bevat vele miljoenen lichtgevoelige puntjes of pixels. Deze registreren het licht dat door de lens naar binnen valt. Dat licht wordt dan door de camera omgezet naar een digitaal bestand.

Beeldbewerking

Beeldbewerking verwijst naar het proces van het aanpassen en verbeteren van foto’s met behulp van software zoals Photoshop of Lightroom. Dit omvat kleurcorrecties, retoucheren en het verbeteren van de algehele beeldkwaliteit.

Beeldstabilisatie
Een systeem dat ervoor zorgt dat de beweging van de camera gecompenseerd wordt, zodat je foto’s scherp blijven. Dit kan bijvoorbeeld in de lens aanwezig zijn. Het voordeel van lensstabilisatie is dat het beeld in de zoeker ook al gestabiliseerd is. Andere merken bouwen beeldstabilisatie rond de sensor, waardoor je er dus geen speciale lens voor nodig hebt.

Beeldverhouding

Beeldverhouding, of aspect ratio, is de verhouding tussen de breedte en hoogte van een foto. Het beïnvloedt de compositie en visuele weergave, met populaire verhoudingen zoals 4:3 en 16:9.

Beeldformaat
Beeldformaat verwijst naar het bestandsformaat waarin een foto wordt opgeslagen, zoals RAW, JPEG, PNG of TIFF. Het gekozen formaat heeft invloed op de kwaliteit en bestandsgrootte van de afbeelding.

Beeldhoek
De beeldhoek verwijst naar de mate van zichtbaarheid die een lens biedt, variërend van groothoek tot telefoto. Dit beïnvloedt hoeveel van het onderwerp en de omgeving in het beeld worden vastgelegd.

Beeldkwaliteit
Beeldkwaliteit beschrijft hoe scherp en gedetailleerd een foto is. Dit kan variëren afhankelijk van de camera, lens en instellingen.

Belichting
Het proces waarbij de beeldsensor wordt blootgesteld aan licht dat door de lens naar binnen valt. Om een goede foto te maken, moet er voldoende licht op de beeldsensor terechtkomen. Een digitale camera berekent automatisch hoe dit moet gebeuren. Je kunt de belichting manueel aanpassen door de sluitertijd, het diafragma en de ISO-gevoeligheid in te stellen.

Belichtingscompensatie
Bij heel donkere of heel lichte voorwerpen berekent een digitale camera niet altijd de juiste belichting. Je kunt de automatische belichting dan verbeteren door een belichtingscorrectie toe te passen. Een positieve waarde maakt de foto helderder, een negatieve waarde maakt de foto donkerder.

Belichtingsdriekhoek
De belichtingsdriehoek verwijst naar de balans tussen diafragma, sluitertijd en ISO-waarde om de belichting te regelen. Dit concept helpt fotografen de juiste instellingen te kiezen voor een bepaalde scène.

Bestand
Een bestand is een hoeveelheid digitale informatie die door een computer of een ander elektronisch apparaat kan worden gelezen. Een tekstverwerkingsprogramma produceert tekstbestanden, een digitale camera produceert beeldbestanden. In de fotografie komen we vooral RAW*- en JPEG*-bestanden tegen.

Bewegingsonscherpte
Wanneer je met een te lange sluitertijd bewegende onderwerpen fotografeert of zelf te veel met de camera beweegt, zullen je foto’s niet scherp zijn. Dat heet bewegingsonscherpte.

Blackout (free)
Blackout verwijst naar het moment waarop de spiegel van je camera omhoog klapt om licht door te laten naar de beeldsensor. Moderne systeemcamera’s laten soms ook blackout free fotograferen toe. Zo verlies je het onderwerp nooit uit het oog.

Bokeh
Bokeh verwijst naar het esthetische kenmerk van onscherpte in de achtergrond van een foto. Het wordt vaak gebruikt om het onderwerp van de foto te isoleren en een dromerig effect te creëren.

Brandpuntafstand
De afstand tussen de beeldsensor en het midden van de lens. Een korte brandpuntafstand heet een groothoek, een lange brandpuntsafstand heet een tele. Op een zoomlens kun je de brandpuntafstand veranderen. Een prime lens* heeft dan weer een vaste brandpuntafstand

C

Compositie
Compositie is het regelen van elementen in een foto om een aantrekkelijke en evenwichtige visuele structuur te creëren. Het omvat principes zoals de regel van derden en het gebruik van lijnen, vormen en patronen.

D

Diafragma
Een verstelbare opening in de lens van de camera, die bepaalt hoeveel licht door de lens kan passeren. Het diafragma wordt uitgedrukt door het diafragmagetal. Een laag getal, zoals f/2.8 betekent een grote diafragmaopening.

Diafragmavoorkeur
Diafragmavoorkeuze is een camerastand waarbij de fotograaf handmatig het diafragma instelt, terwijl de camera de juiste sluitertijd kiest om een correct belichte foto te produceren.

Digitale camera
In een digitale camera legt een beeldsensor* het beeld vast. De foto wordt als een digitaal bestand opgeslagen op een geheugenkaart. Een digitale camera is de tegenhanger van een ‘analoge camera’, die met chemische film werkt.

DSLR
Een Digital Single-Lens Reflex-camera of spiegelreflex-camera maakt gebruik van een interne spiegel die omhoog klapt als er een foto genomen wordt. Hierdoor valt er licht op de beeldsensor en kan de foto digitaal worden opgeslagen. Neem je geen foto dan weerkaatst de spiegel het licht naar de zoeker, waardoor je met je oog kan zien wat je gaat fotograferen. Dit verklaart ook waarom je zoeker even zwart wordt als je een foto maakt (blackout *).

F

Flitser
De flitser van een camera produceert een heel krachtige lichtflits die het onderwerp dat je fotografeert verlicht. Heel wat digitale reflexcamera’s bevatten een ingebouwde flitser, maar op de meeste modellen kun je ook een extra flitser monteren.

Focus
Scherpstellen verwijst naar het proces van het aanpassen van de lens om het onderwerp duidelijk in beeld te brengen. Het zorgt voor scherpe en gedetailleerde foto’s.

Fotoprinter
Een printer is een apparaat om je teksten en/of afbeeldingen op papier te zetten. Een fotoprinter is speciaal ontworpen om foto’s af te drukken. Je moet daarvoor wel speciaal papier en inkt gebruiken.

Four Thirds-sensor
Een beeldsensor met de afmetingen 13,5 bij 18 mm, zoals gebruikt door de merken Leica, Olympus en Panasonic.

Fullframesensor
Een beeldsensor die even groot is als het negatief in een 35-mm filmcamera, dus 24 bij 36 mm.

G

Geheugenkaart
Een geheugenkaart is een klein opslagmedium waarop de bestanden van je digitale camera worden bewaard. Er bestaan verschillende types geheugenkaarten, zoals de SD-kaart, SDHC (High Capacity) en SDXC (Extended Capacity), CompactFlash, Memory Stick en xD Picture Card. Meestal wordt er één type kaartje gebruikt, maar vaak voorzien fabrikanten ook een tweede kaartslot.

Elk van deze types bestaat in verschillende groottes, bijvoorbeeld 32 gigabyte, 64 gigabyte of 128 gigabyte. Wanneer het kaartje vol is, moet je foto’s verwijderen of een nieuw kaartje plaatsen om verder te kunnen fotograferen. Hoeveel foto’s er op een kaartje passen, hangt af van de resolutie van je camera, de kwaliteit die je instelt, en de grootte van het gebruikte kaartje.

Gevoeligheid (ISO)
De gevoeligheid bepaalt hoe lang een beeldsensor moet worden belicht om een correcte belichting te krijgen. Hoe hoger de gevoeligheid, hoe minder lang de sensor moet worden belicht, dus hoe korter de sluitertijd mag zijn.

De gevoeligheid wordt uitgedrukt in ISO-waarden. Een gevoeligheid van ISO 200 is dubbel zo hoog als een gevoeligheid van ISO 100. Bij identieke omstandigheden heb je met ISO 200 een sluitertijd nodig die maar half zo lang is met ISO 100. Bij hoge ISO-waarden hebben veel digitale camera’s last van ruis.

Gigabyte
1.024 megabyte.

Groothoeklens
Een groothoeklens is een lens met een korte brandpuntafstand. Dit type wordt gekenmerkt door een brede gezichtshoek en is daardoor erg geschikt om landschappen en gebouwen te fotograferen.

H

HDMI
Een manier om je camera op andere apparaten zoals een televisie aan te sluiten. HDMI staat voor ‘high definition multimedia interface’ en is dus bij uitstek geschikt voor het doorsturen van films en beelden in hoge definitie. Om ruimte te besparen vind je op je camera vaak een micro-HDMI aansluiting.

Histogram
Een histogram is een grafische weergave van de verdeling van helderheid in een foto. Fotografen gebruiken het om de belichting te beoordelen en eventuele over- of onderbelichting te identificeren.

J

JPEG
Een veel gebruikt bestandstype bij digitale camera’s. Een JPEG-bestand is een kant-en-klare foto die je kan afdrukken, mailen, bewerken of op sociale media plaatse. Dat is een van de eigenschappen waardoor het zich onderscheidt van een RAW-bestand*, dat verdere nabewerking vraagt. Het verschil tussen beiden leggen we uit in ons RAW vs JPEG artikel.

K

Kaartlezer
Een apparaatje waarin verschillende soorten geheugenkaarten passen en dus gebruikt kan worden om foto’s op een pc te zetten. Deze kan vast in je computer zitten of kan voor een lage prijs aangekocht worden.

Kelvin
Kelvin is de maateenheid voor kleurtemperatuur in fotografie. Het wordt gebruikt om de witbalans in te stellen en de kleurtint van lichtbronnen aan te passen.

Kleurzweem
Een ongewenste kleur over een foto. Een kleurzweem kan het gevolg zijn van een verkeerde instelling voor de witbalans.

Kwaliteit
Een digitaal bestand kan worden opgeslagen met verschillende kwaliteitsinstellingen. Hoe lager de kwaliteit, hoe kleiner het bestand. Natuurlijk zien bestanden met lage kwaliteit er minder goed uit wanneer je ze bekijkt of afdrukt.

L

Lens
Een geheel van glazen of plastic elementen waardoor het licht op de beeldsensor valt. We onderscheiden breedhoeklenzen*, fish eye lenzen*, prime lenzen* en zoomlenzen*.

Lensdop
Een lensdop is een beschermend deksel dat op de voorkant van een lens wordt geplaatst om de lens te beschermen tegen stof, krassen en schade wanneer deze niet in gebruik is.

Lichtmeting
Een camera bevat een systeem dat meet hoeveel licht er is in de scène die je wilt fotograferen. Op basis daarvan past de camera de instellingen aan, zodat je een correcte belichting krijgt.

Lichtmeter
Een lichtmeter is een hulpmiddel in de fotografie dat de intensiteit van licht meet en aanbevelingen doet voor de juiste belichtinginstellingen, zoals diafragma en sluitertijd.

Lightroom
De populairste app om foto’s te bewerken. De software is afkomstige uit de stallen van Adobe en kan moeiteloos RAW-bestanden aan. Je betaalt er een maandelijks abonnementsbedrag voor.

Live View
Een systeem waarbij je op een het lcd-scherm achteraan op het toestel gebruikt om je onderwerp in beeld te nemen en niet de zoeker van je camera.

M

Macro
Macro-opnames zijn opnames die je van heel dichtbij maakt, bijvoorbeeld van een bloem of een insect. De meeste camera’s bevatten een speciale instelling voor dergelijke opnames.-

Megabyte
Een megabyte is een maat voor de grootte van een digitaal bestand. Hoe meer megabytes, hoe meer plaats een digitale foto op een geheugenkaart inneemt. Een digitale camera maakt foto’s van enkele tientallen megabyte groot tot zelfs meer dan 100 MB. Een voorbeeld daarvan is de Sony A7R IV, die foto’s van wel 60 megapixels maakt.

Megapixel
Eén miljoen pixels.
 

O

Objectief
Een correctere benaming voor de lens van een camera.

Onderbelichting
Wanneer het onderwerp op de foto te donker is, spreken we van onderbelichting. Soms is dit het gevolg van een verkeerde lichtmeting en kan je er iets aan doen door een positieve belichtingscorrectie toe te passen. Soms is er gewoon te weinig licht, en moet je een flits gebruiken.

Ontspanknop
De ontspanknop is een knop op de camera waarmee de sluiter wordt geactiveerd om een foto te maken. Het vereist een zorgvuldige aanraking om trillingsvrije opnamen te garanderen.

Opnamevertraging
De tijd die verstrijkt tussen het moment waarop je de ontspanner indrukt en het moment waarop de opname effectief wordt gemaakt. De vertraging is afhankelijk van de camera, maar in veel gevallen spreken we van enkele honderdsten van seconden. Hoe langer de opnamevertraging, hoe groter de kans dat het moment dat je op foto wou vastleggen al voorbij is.

Overbelichting
Wanneer het onderwerp op de foto te licht is, spreken we van overbelichting. Soms is dit het gevolg van een verkeerde lichtmeting en kan je er iets aan doen door een negatieve belichtingscorrectie toe te passen.

P

Pixel
De term pixel (een samentrekking van picture en element) wordt gebruikt voor twee verschillende zaken. De lichtgevoelige puntjes op de beeldsensor worden pixels genoemd. Een sensor met vijf miljoen pixels heet dan een sensor met vijf megapixel. Een pixel kan ook verwijzen naar de blokjes waaruit een digitale foto is opgebouwd.

Prime lens
Lenzen met een vaste brandpuntafstand noemen we prime lenzen. Meestal zijn zij te verkrijgen in combinatie met een groot diafragma zoals f/2.8 of f/1.8. Vaak zijn prime lenzen enorm scherp. Ze zijn bovendien ook goedkoper in de aanschaf dan de gemiddelde zoomlens. Populaire brandpuntafstanden zijn 35mm, 50mm en 85mm.

R

RAW
Een RAW-bestand bevat de ‘ruwe’ informatie die de beeldsensor van de digitale camera heeft vastgelegd. Om er een foto van te maken, moet een RAW-bestand ‘ontwikkeld’ worden via software zoals Lightroom*.

Regel van derden
De regel van derden is een populaire richtlijn in de fotografie waarbij het beeld wordt verdeeld in een denkbeeldig raster van negen gelijke delen, met de belangrijkste elementen geplaatst op de kruispunten van deze lijnen.

Reportageflitser
Een reportageflitser is een krachtige en draagbare flitser die wordt gebruikt om extra licht toe te voegen aan een scène tijdens het fotograferen. Het kan worden bevestigd op de camera of op afstand worden bediend voor meer flexibiliteit bij het positioneren van het licht. Dit zijn de beste reportageflitsers.

Resolutie
Een maat voor de hoeveelheid detail die een camera kan vastleggen. Hoe hoger de resolutie, hoe meer detail er zichtbaar is in de foto. De resolutie hangt af van het aantal pixels op de beeldsensor.

Rode-ogeneffect
Wanneer het licht van je flitser weerkaatst in de ogen van personen die je fotografeert, kleurt hun pupil bloedrood. De meeste camera’s bevatten een instelling om het rode-ogeneffect te reduceren; hierbij flitst de flitser meerdere keren, zodat de personen hun pupil vernauwt. Maar rode ogen kunnen eigenlijk beter achteraf via software worden gecorrigeerd.

Ruis
Ongewenste storingen in een beeld. Ruis is zichtbaar als puntjes van een andere kleur, meestal rood of groen. Ruis treedt vooral op bij lange sluitertijden en/of bij hoge gevoeligheden.
 

S

Scènepreset
Digitale camera’s bevatten instellingen voor veel voorkomende situaties, zoals portretten, landschappen en sport. Wanneer je zo’n instelling selecteert, weet de camera wat je probeert te fotograferen en zal hij automatisch bepaalde instellingen toepassen.

Scherptediepte
Een maat voor het gedeelte van de gefotografeerde scène dat scherp afgebeeld is. Een grote scherptediepte betekent dat heel veel scherp is afgebeeld. Bij een kleine scherptediepte is een groot deel van de scène onscherp. De scherptediepte wordt bepaald door het diafragma, de brandpuntafstand van de lens en de afstand tot het onderwerp. Lees er alles over in ons scherptediepte artikel.

Scherpstellen
Scherpstellen is het proces van aanpassen van de lens om het onderwerp helder en scherp te maken. Autofocus- en handmatige focusmethoden zijn beschikbaar, afhankelijk van de camera en lens.

Sensor
De sensor is het elektronische component in de camera die licht omzet in een digitaal beeld. Verschillende sensortypes, zoals APS-C en full-frame, hebben invloed op de beeldkwaliteit en gevoeligheid voor licht.

Sleuf
Opening waarin een geheugenkaart past. Elk type kaart past maar in één sleuf, dus wees voorzichtig wanneer je een geheugenkaart in een lezer of camera plaatst.

Sluiter
Het systeem dat ervoor zorgt dat het licht dat door de lens komt gedurende een bepaalde tijd op de sensor kan vallen.

Sluitertijd
De tijdsduur waarin de sluiter geopend wordt. De sluitertijd kan variëren van minder dan een duizendste van een seconde tot meerdere seconden. De camera berekent automatisch welke sluitertijd nodig is voor een correcte belichting. Bij een lange sluitertijd neemt de kans op bewegingsonscherpte toe en gebruik je dus beter een statief.

Sluitertijdvertraging
Sluitertijdvertraging is het kleine tijdsinterval tussen het indrukken van de ontspanknop en het moment waarop de sluiter daadwerkelijk wordt geopend. Het kan invloed hebben op de timing van actieopnamen.

Spiegelreflexcamera
Een camera waarbij het licht dat door de lens valt via een spiegel afgeleid wordt naar de optische zoeker. Wanneer je afdrukt, klapt de spiegel op en wordt de beeldsensor belicht.

Statief
Een statief is een hulpmiddel om de camera stabiel te houden en trillingen te minimaliseren, wat essentieel is voor lange sluitertijdopnamen, macrofotografie en andere situaties waarin stabiliteit belangrijk is.

Systeemcamera
Een systeemcamera is een camera waarvan de lenzen verwisselbaar zijn en die geen spiegel gebruikt om het beeld naar de zoeker te sturen. In plaats daarvan wordt het beeld rechtstreeks vanaf de sensor weergegeven op een elektronische zoeker of het lcd-scherm van de camera. Let zeker op deze zaken bij de aankoop van een systeemcamera.

T

Tegenlicht
Wanneer de belangrijkste bron van licht – bij buitenopnames is dat natuurlijk de zon – zich achter het onderwerp dat je wilt fotograferen bevindt, spreken we van tegenlicht.

Tele(lens)
Een telelens of tele is een lens met een lange brandpuntafstand. Dat levert een heel nauwe gezichtshoek, waardoor ze vooral geschikt is om onderwerpen te fotograferen die zich ver van je bevinden.

U

USB-kabel
Een kabeltje waarmee je een camera kan aansluiten op een computer. Micro-usb is nog steeds enorm populair, maar wordt stilaan ingehaald door USB-C.

V

Verscherpen
Verscherpen is een beeldbewerkingsproces waarbij de contouren van objecten in een foto worden versterkt om de scherpte en helderheid te verbeteren.

W

Witbalans
Elke lichtbron (de zon, een gloeilamp, een tl-buis) heeft een eigen kleur. Je merkt dat niet, omdat je hersenen die kleur automatisch wegfilteren, maar op foto’s is dat wel te zien. Een camera kan iets gelijkaardigs doen door de witbalans aan te passen. Camera’s hebben een automatische witbalansregeling; daarbij proberen ze zelf na te gaan wat de kleur van de lichtbron is. Je kunt de witbalans ook instellen op een bepaald type lichtbron.

Z

Zelfontspanner
Wanneer je de zelfontspanner gebruikt, verstrijken er een enkele seconden tussen het moment waarop je afdrukt en het moment waarop de opname wordt gemaakt. Dat geeft je bijvoorbeeld de tijd om mee op de foto te gaan staan.

Zoeker
Achteraan op een digitale camera zit de optische zoeker, waardoor je door de lens kunt kijken. Op camera’s die over de Live View-technologie beschikken kun je ook het lcd-scherm gebruiken om dat te doen. Vaak gebruik je je dominant oog om door de zoeker te kijken. Ontdek hier welk dat is.

Zonnekap
Een zonnekap is een accessoire dat op de voorkant van een lens wordt geplaatst om ongewenst licht en reflecties te blokkeren. Het verbetert de beeldkwaliteit en voorkomt lensflare.

Zoom
Het systeem waarmee je de brandpuntafstand van de lens kunt veranderen. Een zoomlens heeft een bepaald bereik; men spreekt bijvoorbeeld van een drievoudige (3x) of vijfvoudige (5x) zoom. Het zoombereik drukt uit met welke factor je de brandpuntafstand vergroot. Bij een lens waarvan de brandpuntafstand kan variëren van 18 tot 55 mm is de zoomfactor bijvoorbeeld 3 maal. Dit is dan een drievoudige zoom.