Met een statief of tripod voor je camera zorg je voor extra stabiliteit tijdens het fotograferen. Ontdek hier de verschillende soorten.
Wie op internet op zoek gaat naar een statief of tripod, vindt meteen honderden resultaten. Hoe kies je dan het juiste statief? Een eerste selectie maak je op basis van persoonlijke criteria: wat voor soort foto’s ga je maken met het statief? Voor macrofoto’s is een flexibel statief dat dichtbij je onderwerp geplaatst kan worden een must. Ben je een vlogger, dan kan een ministatief voldoende zijn. Wil je eerder je camera of lens ondersteunen, dan is een monopod aan te raden.
Hoe kies je het juiste statief?
Je hoort het al, statieven zijn er in heel wat maten en gewichten. Zelfs als je weet wat je wil, kan je nog steeds het foute statief kopen. Let daarom tijdens het aankoopproces op de volgende kenmerken om je beslissing concreter te maken.
1. Controleer de maximale belasting
Een statief kan maar een bepaalde last dragen. Neem het gewicht van je camera (met batterijen en eventueel batterijgrip) en tel er het gewicht van je zwaarste objectief bij op. Dat is de last die het statief minimaal moet kunnen dragen.
2. Hoeveel mag het statief wegen?
Er zijn statieven die minder dan een kilo wegen en kleppers van bijna tien kilo. Hoe zwaarder het statief zelf is, hoe stabieler het zal zijn.
Als je het statief niet vaak hoeft te verplaatsen, is het gewicht minder belangrijk. Maar ben je van plan om te gaan rondtrekken, dan telt elke kilo. Statieven uit hightech materialen zoals carbon (koolstofvezel) of basaltdraad zijn licht én stevig, maar ook een stuk duurder.
3. Bepaal het aantal poten en segmenten
De poten van een statief bestaan uit verschillende uitschuifbare segmenten, meestal drie, vier of vijf. Hoe meer segmenten, hoe compacter het statief is als je de poten helemaal inschuift; maar doordat de onderste segmenten steeds dunner worden, zijn statieven met meer segmenten iets minder stabiel.
Op sommige statieven kan je de hoek tussen de poten en de middenzuil aanpassen. Dat is handig als je het statief dicht tegen de grond wil kunnen plaatsen. Voor binnenhuis zijn rubberen poten aanbevolen; in de natuur zijn poten met pinnen handiger.
4. Bepaal hoe belangrijk de middenzuil is
De meeste statieven bevatten een middenzuil die in de hoogte verstelbaar is. Zo kan je de hoogte van de camera aanpassen zonder dat je iets aan de poten moet wijzigen. Schuif de middenzuil zo min mogelijk uit: je verhoogt daardoor het zwaartepunt, waardoor het statief minder stabiel staat.
Er zijn twee systemen: een zwengel en een kliksysteem. Een zwengel is nauwkeuriger, maar maakt het statief zwaarder. Soms kan de middenzuil omgedraaid worden; de camera hangt dan tussen de poten van het statief. Op sommige statieven kan de middenzuil horizontaal geplaatst worden, wat handig is voor macrofotografie.
5. Kies de juiste statiefkop
Bij een statief hoort een statiefkop. De kop schroef je op het statief, de camera past op de kop. Je kan de statiefkop in drie richtingen draaien: horizontaal (pan), verticaal (tilt) en schuin.
Op een pankop kan je elk van deze drie bewegingen afzonderlijk instellen. Wil je de kop bijvoorbeeld horizontaal laten draaien om een reeks opnames voor een panorama te maken, dan blijven de andere dimensies ongewijzigd.
Een ander systeem is het balhoofd. Wanneer je dit loszet, kan de camera in elke richting draaien. Staat de camera goed, dan schroef je het balhoofd weer vast. Met een balhoofd kan je de positie van de camera veel sneller aanpassen, maar het is moeilijk om één dimensie te veranderen.
Vaak hebben statiefkoppen een snelkliksysteem (quick release). Dat is een metalen plaatje dat je aan de camera (of het objectief) vastschroeft. Je klikt het plaatje vast op de statiefkop, en klikt het weer los als je klaar bent met fotograferen. Heb je meerdere camera’s, dan kan je voor elk toestel een plaatje aanschaffen. Zo kan je snel van camera wisselen.
Hoe fotografeer je met een statief?
Je gebruikt een statief met name wanneer je met te lange sluitertijden moet werken om uit de hand te fotograferen. Vanaf welk punt de sluitertijd te lang is, hangt in de eerste plaats af van de brandpuntsafstand van je objectief.
Sluitertijd-vuistregel
Als vuistregel geldt dat de sluitertijd zonder statief niet langer mag zijn dan de inverse van de brandpuntsafstand. Werk je met een brandpuntsafstand van 50 mm, dan moet de sluitertijd dus 1/50 of sneller zijn. Met een 500mm-lens zou je een sluitertijd van 1/500 of sneller moeten gebruiken. Wil je daar dus onder gaan, dan opteer je best voor een statief.
Hou er rekening mee dat de vermelde regel gebaseerd is op de brandpuntsafstand in full-frame formaat; op camera’s met een kleinere beeldsensor moet je de brandpuntsafstand vermenigvuldigen met de cropfactor van de sensor. Geeft de sensor een cropfactor van 1,6x, dan moet je een 300mm-objectief beschouwen alsof het een 480mm-objectief was – en wordt de aangeraden sluitertijd dus 1/500.
Een tweede reden om een statief te gebruiken is om je camera te ondersteunen. Een 300 mm tele-objectief uit het voorbeeld hierboven brengt al gauw drie kilo op de weegschaal. Je moet een beetje masochistisch aangelegd zijn om met zo’n monster uit de hand te willen werken. Voor je eigen comfort is het gewoon handiger als je het objectief op een statief kunt laten rusten.
Een goed statief gaat jarenlang mee. Koop niet overhaast, maar ga eerst goed na wat je precies wil doen, wat je daarvoor nodig hebt, en vooral hoeveel je wil uitgeven. Je kan naar onze mening beter wat meer uitgeven voor een goed statief dan een goedkoop statief aanschaffen waarover je na een jaar ontevreden bent.
Beeldstabilisatie
Bevat je camerabody of objectief een ingebouwde beeldstabilisator (ook image stabilisation of vibration reduction genoemd), dan kan je van de sluitertijd-vuistregel afwijken. Beeldstabilisatie zorgt ervoor dat de beweging van de camera tijdens het fotograferen gecompenseerd wordt, zodat je langere sluitertijden kunt gebruiken. Hoeveel langer, hangt van de kwaliteit van de beeldstabilisator en de omstandigheden af, maar in de praktijk win je één tot drie stops en kan je dus sluitertijden gebruiken die twee- tot achtmaal langer zijn dan volgens de vuistregel.
Welke soorten statief zijn er?
Ministatieven of tafelstatieven
Op basis van de besproken criteria kunnen we statieven opdelen in enkele soorten. Laten we beginnen met de kleintjes: de zogenaamde tafelstatieven. Deze miniatuurstatieven zijn bedoeld voor compactcamera’s en je smartphone. Ze zijn zo klein dat ze opgeplooid in elke fototas passen. Je plaatst ze het best op een tafel of een harde ondergrond. Een populaire variant is de PIXI van Manfrotto, die op drie pootjes rust en geleverd wordt met een smartphonehouder. Een iets grotere versie is de Joby Gorillapod: deze kan ook een lichte reflex- of systeemcamera torsen, en heeft plooibare poten, zodat je hem bijvoorbeeld rond een lantaarnpaal kan binden.
Monopods
Een stapje hoger staan de monopods, herkenbaar aan hun enkele poot. Ze zijn in de eerste plaats bedoeld om het gewicht van objectief en lens te dragen. Monopods zijn minder stabiel dan een statief met drie poten, maar wel snel verplaatsbaar. Ze zijn erg populair bij sportfotografen omdat deze vaak met zware lenzen werken. Je zal een monopod dan ook vaak aan de lens zelf bevestigd zien en niet aan de camera. Zo wordt er voor een betere balans gezorgd.
Tripods
De derde categorie wordt gevormd door de standaard statieven of tripods. Ze reiken in uitgeschoven toestand tot op ooghoogte, en zijn daardoor het comfortabelst om mee te werken. Ze kunnen zware lasten dragen, maar wegen zelf ook meer. Al kan je ook hier weer kiezen voor een exemplaar in carbon, zoals de Peak Design Travel Tripod. Deze laatste past makkelijk in je rugzak, maar met de meeste statieven zal je iets meer moeite hebben om ze mee te nemen. Let zeker op het gewicht dat je statief aankan. Een goedkoop statief uit metaal kan vaak slechts enkele kilo’s aan. Een sterker statief zal eerder 10 kilogram kunnen dragen en in uitzonderlijke gevallen zelfs het dubbele daarvan.
Lampstatieven en schouderstatieven
Er zijn nog enkele mogelijkheden die samen de laatste categorie vormen. Een lampstatief is zo heel handig voor studiolampen en flitsers. Als je met een fotostudio werkt, dan komen deze zeker van pas. Ze wegen niet veel en je kan ze snel verplaatsen. Schouderstatieven zijn dan weer interessant voor zij dan van video houden. Je kan ze makkelijk balanceren op je schouder en je zorgt zo voor extra balans en minder vermoeide armen.
Wil je beter leren fotograferen?
Neem dan een abonnement op Shoot Magazine (6x per jaar).
Shoot is hét fotografiemagazine voor en door enthousiaste fotografen. In Shoot vind je de beste tips en trucs, workshops en cursussen voor geslaagde foto’s, de knapste fotoplekjes in België, de helderste uitleg over fotografietechnieken, tests van nieuwe camera’s, lenzen en meer, plus foto’s van de beste Belgische fotografen.
