Het Belgische fotografenduo dat opereert onder de naam Mothmeister scheert internationaal hoge toppen dankzij een legertje fans. Maar hun macabere creaties zijn geen hapklare fotografie.
‘Postmortem fairy tales photography’, oftwel postmortale sprookjesfotografie, zo omschrijft Mothmeister zijn werk op Etsy, de online marktplaats voor vintage producten. Een zeker niet-alledaagse typering die opvallend goed past als je de beelden van de twee kunstenaars aanschouwt. Met een prachtige tweede boek dat werd gelanceerd terwijl hun schitterende expo liep, vonden we het tijd voor een gesprek.
Jullie universum wordt bevolkt door wel heel bijzondere creaturen. Hoe kom je op dat idee?
“We hebben allebei een fascinatie voor het macabere, het duistere, voor symboliek en vooral voor verhalen. We zijn ooit begonnen met het verzamelen van opgezette dieren. Op een gegeven moment werd ons zootje ongeregeld zo omvangrijk dat we onze beestjes zijn beginnen te verhuren voor foto of video. Toen Instagram ons pad kruiste, leek het ons een fijn idee om onze collectie te tonen aan de hand van storytelling. Toen zijn de figuren erbij gekomen. Zo brachten we ze ’tot leven’. Het is allemaal tamelijk organisch gegroeid. We hadden toen – en hebben nog altijd – eigenlijk niet echt een uitgeschreven plan.”
Jullie omschrijven jullie werk als postmortem fairy tales. Hebben jullie hier een bepaalde bedoeling of boodschap mee?
“Niet echt een doel of boodschap. We creëren graag onze eigen sprookjeswereld. Post-mortem omdat we flirten met de dood. Zowel via taxidermie (het preparen en opzetten van dieren, red.) als via onze vaak obscure, donkere figuren. De foto op zich, de esthetiek en de invulling die de kijker er zelf aan geeft, is het belangrijkst. Wij leven ons gewoon uit in de creatie van de figuren en de zoektocht naar de juiste setting. Daarmee proberen we een perfect beeld te maken dat de fantasie en de emotie van de kijker prikkelt.
Het is enorm mooi om te zien dat ons werk heel verschillende indrukken en emoties kan losmaken bij heel veel verschillende mensen. We merken dat we in onze beginperiode iets meer een nichepubliek bereikten; vooral kunstenaars en mensen die in dit soort donkere werelden geïnteresseerd zijn. Nu zien we een veel breder publiek dat ons werk waardeert om verschillende redenen. We willen ons eigen donker universum graag behouden, ook al maken we soms ‘lichtere’ beelden.
Daarentegen krijgen we ook wel wat hatespeech over ons heen. Mensen die ons beschuldigen van satanisme, het verheerlijken van de dood, of van het vermoorden van dieren om ze op te zetten. We willen benadrukken dat al onze beestjes ‘ethically sourced’ zijn; ze zijn aan een natuurlijke dood gestorven en werden met liefde behandeld.”
Hoe ga je te werk om die magisch realistische figuren te creëren?
“Dat is een heel organisch proces. Het is niet dat we een figuur in ons hoofd hebben en die dan maken. Integendeel. Meestal vertrekken we van één onderdeel dat ons inspireert. Dat kan een masker, een deel van een kostuum, een locatie of een accessoire zijn. Van daar bouwen we dan verder, combineren we, tot we iets hebben dat we vinden werken. Die figuur krijgt dan ergens in het proces het juiste opgezette dier als compagnon, dat blijft een belangrijk item.
We werken vaak samen met artiesten van over de hele wereld. Dat kan een fashion designer zijn, een mask sculptor, een taxidermist of een andere kunstenaar. Dat vergroot de authenticiteit alleen maar en werkt zeer inspirerend. Meestal contacteren zij ons met een item waarvan ze denken dat het interessant kan zijn voor ons werk. In onze eerste dagen werkten we wel eens met maskers en kostuums uit carnavalswinkels of rommelmarkten, maar al snel konden we een stap verder gaan en met unieke stukken werken. Dat maakt onze figuren zoveel echter en intenser. Onze samenwerking met al die kunstenaars levert zowel ons als hen ook meer authenticiteit en bereik op over de hele wereld.”
Niet alleen de figuren, ook de locatie of het landschap speelt een belangrijke rol in jullie fotografie.
“Het hele plaatje moet kloppen en de sfeer van het juiste landschap en het juiste licht zijn superbelangrijk. We hebben een voorkeur voor momenten net voor, in, of na een storm. Donkere wolken met laag licht dat die unieke wereld zijn eigen kleurpalet kan geven. Een felblauwe lucht zonder wolkje aan de horizon da’s niks voor ons. Hoe meer drama in de lucht, hoe intenser de beelden. En dus de emotie. We steken veel tijd in het kiezen van de juiste locatie en wachten op het juiste weer. Als we reizen durven we daar ook ver voor omrijden of persoonlijke risico’s nemen door bijvoorbeeld in een zware storm toch op een strand in IJsland te gaan fotograferen.
We reizen graag voor onze fotografie en hebben al op vreemde locaties gestaan, van Tsjernobyl tot voormalige USSR-eilanden vol mijnen en verlaten kuuroorden in Argentinië. Als ex-urbexers blijven we geïnspireerd door verlaten locaties. Toch is ook iets als de Kalmthoutse heide voor ons een hotspot. Die biedt heel veel mogelijkheden. Als je daar de juiste plek vindt en goed kadreert, zijn verlatenheid en ruwheid nooit ver weg. Een eenzaam boompje in een zandvlakte en je maakt een beeld dat je in Afrika laat wanen. Ook een sneeuwlandschap is een dankbare omgeving voor onze creaturen.”
Je vermeldde het al; symboliek, rituelen en iconografie zijn inherent onderdeel van jullie universum.
“We spelen heel graag met die herkenbare iconen zoals religieuze symbolen, bekende figuren zoals clowns of kostuums als uniformen. Door die in een andere context te gebruiken, versterken ze de kracht van die figuren. Het verleent ook iets extra bevreemdend aan de hele setting en brengt een verhalende factor met verschillende interpretatiemogelijkheden.”
Kijkend naar jullie werkwijze op praktischfotografisch vlak, hoe pakken jullie de shoot zelf aan?
“Hoewel we veel energie en tijd steken in onze creaties, werken we fotografisch dan weer heel eenvoudig. Enkel met ons tweetjes gaan we op pad. Eén iemand kruipt in het kostuum en de andere is dan de fotograaf. Afhankelijk van het type kostuum of de maat wisselt dat. We gebruiken enkel natuurlijk licht, geen extra flitsers en zelfs geen reflectieschermen.
Als we in Europa blijven, nemen we het volledige kostuum inclusief masker en het opgezette dier mee. Als we buiten Europa gaan, nemen we een selectie maskers en kostuums mee, maar de dieren regelen we dan via bevriende taxidermisten in het land zelf. De planning, zeker op buitenlandse reizen, is dan wel weer zeer goed voorbereid. We weten waar we zullen shooten en wanneer, en welk figuur.
We zijn zeker geen technische fotografen. Materiaal is voor ons bijkomstig. We hebben één camera, en hebben slechts een paar jaar geleden onze eerste fullframe gekocht, een Canon 5D Mark II. Met enkel twee objectieven maken we al onze foto’s.”
Internationaal met die maskers in jullie bagage? Dat kan niet anders dan al voor problemen gezorgd hebben?
“Inderdaad, we hebben al meerdere keren moeten uitleggen wat de bedoeling was. Eén keer zijn we in de VS tegengehouden door een politieagent. Toen die ons gebood de koffer open te maken en een reeks vreemde maskers vond, dacht hij dat een bende bankovervallers betrapt had. We hebben met onze foto’s en social media moeten bewijzen dat ons verhaal echt wel klopte. Hij kon er niet mee lachen en gaf ons toch nog een uit de lucht gegrepen boete.”
Wat opvalt is een zeer consistente sfeer in jullie foto’s door specifiek kleurgebruik. Hoeveel tijd steken jullie in postproductie?
“We zijn allebei graficus van opleiding en het bewerken van de foto’s is voor ons minstens even belangrijk als de creatie ervan. Het kleurgebruik maakt deel ons van ons universum. In Photoshop werken we wel enkel aan de kleuren, tonaliteiten en contrast. We wijzigen geen achtergronden of zullen geen verschillende foto’s samenvoegen. Zelfs kleine dingen zoals een verwaaide baardhaar laten we staan. Daarnaast is het een creatieve keuze om de details in de foto’s uitermate scherp te krijgen. Dat draagt bij aan de impact, de intensiteit, ervan.”
Jullie hebben een internationaal publiek op Instagram. Wat zijn andere kanalen die jullie hanteren?
“We hebben een eigen shop op mothmeister. etsy.com waar van over de hele wereld bestellingen voor prints binnenkomen. Er zijn nu de twee boeken uitgegeven door Lannoo, waarvan het tweede zo goed als over de hele wereld verkrijgbaar is. Van het eerste boek zijn zowel de eerste als tweede druk volledig uitverkocht. Enkel op eBay of Amazon vind je tegen forse prijzen nog enkele exemplaren.
Ook krijgen we vragen voor werk op bestelling van onder andere. muziekbands. Ook dat vergroot ons bereik. Zo heeft de industrialmetalband Dead Animal Assembly Plant uit Portland voor ons soundscapes gemaakt gebaseerd op beelden uit ons boek. Toen we enkele keren in de States een expo hadden, zakten ze af naar Los Angeles en New York om live soundscapes te creëren tijdens onze show.
Onze expo in het voorjaar in een uniek pand in Borgerhout was een last-minute idee dat we zelf volledig hebben georganiseerd. We blijven liever weg van de typische witte kunstgalerie omdat ons werk een onderdompeling in ons universum vraagt. Met een deel van onze opgezette dieren en kostuums en maskers mee geëxposeerd, bood het een volledige ervaring in een eigen setting die veel impactvoller was.”
Hoe zien jullie je zelf eigenlijk? Als conceptuele kunstenaars, portretfotografen, landschaps- en reisfotografen of verhalenvertellers?
“Zeker niet als conceptuele kunstenaars. Wel als verhalenvertellers. Met onze beelden proberen we een inspirerend, donker universum te creëren waarin mensen hun eigen verhaal kunnen van maken.”
En dat lukt jullie wonderwel. Ik had zelf een aha-momentje toen ik de op het eerste zicht afstotelijke figuren begon te zien als misbegrepen outcasts, die melancholisch maar zorgzaam hun huisdier probeerden te beschermen.
“Mooi dat dat jouw interpretatie is, en ongetwijfeld zijn er nog vele varianten daarop. We proberen niet af te schrikken door bijvoorbeeld groteske poses aan te nemen, integendeel. Onze karakters zijn eerder timide van aard, kijken nooit in de camera. Ze zijn maar met één ding bezig: hun beestje. Die connectie willen we altijd leggen. Ze dragen zorg voor hun dier zoals wij dat ook doen. We willen niet dat het dier een object wordt, maar dat er een relatie (en dus emotie) groeit tussen de twee. Voor ons is elke interpretatie oké. We nodigen mensen uit om vooral hun eigen emotie en verhaal er in te zoeken.”
Boeken
Van Mothmeister verschenen bij Lannoo in 2018 het boek Weird and wonderful post-mortem fairytales (uitverkocht) en in 2021 Dark and dystopian post-mortem fairytales, te verkrijgen via mothmeister.etsy.com met negen gratis te downloaden soundscapes of via lannoo.be.
Wil je beter leren fotograferen?
Neem dan een abonnement op Shoot Magazine (6x per jaar).
Shoot is hét fotografiemagazine voor en door enthousiaste fotografen. In Shoot vind je de beste tips en trucs, workshops en cursussen voor geslaagde foto’s, de knapste fotoplekjes in België, de helderste uitleg over fotografietechnieken, tests van nieuwe camera’s, lenzen en meer, plus foto’s van de beste Belgische fotografen.
