Tips voor mooie familiefoto's

Op de Shoot-redactie krijgen we een aardig inzicht in wat er leeft onder fotografen. Dat kunnen we aflezen aan de ingezonden beelden. Landschappen, natuurfoto’s, stadsgezichten, studioportretten, stillevens, ze komen allemaal geregeld voorbij. Ook kinderen fotograferen we graag. Maar we vergeten onze andere familieleden. Vooral de iets oudere – er lijkt wel een taboe op te rusten in de fotografie. Dat is jammer, want ze vormen nou juist een erg dankbaar en belangrijk onderwerp.

Familieportretten zijn een ondergeschoven kindje, en daar lijkt een reden voor te bestaan. De eerste gedachte is dat er een hele club voor naar de fotostudio bewogen moet worden. Dat kan een gezellige dag worden voor iedereen, maar de opnames leiden vaak tot stijve staatsieportretten waar niemand gelukkig mee is. Een hoop kleine gezichten, waarvan gegarandeerd enkele niet flatteus. De kans op een bevredigend eindresultaat is niet heel groot. Dat komt meestal doordat iedereen er tegelijk op staat. Een veel leuker idee is dat je in plaats van iedereen naar de studio te halen, je zelf bij iedereen apart op bezoek gaat en een reeks samenstelt, waarbij alle familieleden in hun eigen intieme omgeving worden gefotografeerd, of op een speciale locatie dichtbij. Bijvoorbeeld met hun hobby, hun sport of eventueel hun vrienden. Zolang het maar persoonlijke beelden oplevert waarop iedereen er als zichzelf uitziet. Elke foto vertelt een verhaal over een of meer familieleden. Sommigen van hen zet je individueel op de foto, sommigen als koppels, of als een volledig gezin. Uiteindelijk presenteer je de reeks in een album.

De tips

Denk alternatief

Begin met de gedachte aan minder conventionele familieportretten. Vermijd grote groepen, ze zijn moeilijk te fotograferen en leiden zelden tot bevredigende resultaten. Individuele ‘omgevingsportretten’ vertellen veel meer. Vergeet dus het eerstvolgende feest, fotografeer je familie in partjes. Liefst heeft elk beeld een spontane ‘twist’ die de kijker verrast. Dat kan een gek kledingstuk zijn, maar ook een afwijkende compositie.

Zoek de ontspanning

Als je iemand op een natuurlijke manier wilt fotograferen, dan zul je hem of haar moeten laten ontspannen. Nervositeit kun je wegwerken door zélf te relaxen en te kiezen voor een omgeving waarin je familielid zich prettig voelt. En blijf kletsen tijdens de shoot, vroeg of laat vang je dan de juiste expressie.

Schep een intieme sfeer

Zet je modellen dus in hun eigen huiselijke habitat. Ze leven en spelen daar, dus wat kan meer over hen vertellen? Favoriete plekken in of om de woning zijn ideale locaties, je model zal er minder snel een onnatuurlijke pose aannemen en het geeft de nodige intimiteit. Je model hoeft er niet stil te gaan zitten, een bezigheid vertelt soms meer. Voor sommige familieleden werkt het misschien beter om wat verder naar buiten te gaan. Wellicht dat hij of zijn dan ‘opengaat’ en zijn fotogezicht vergeet.

Eerst de setting, dan pas schieten

Zorg ervoor dat je locatie, setting en achtergrond van je beeld eerst definitief hebt vastgesteld voordat je de camera uit de tas haalt. Zo dwing je jezelf om alvast goed over het eindresultaat na te denken. En het helpt om het hele project systematisch aan te pakken; je bevordert er de onderlinge verbinding van alle beelden mee.

Toon de levenslust

Voor een familieportret is levendigheid erg belangrijk. Het zijn niet alleen de kinderen die daarvoor zorgen in een familiealbum. Bij portretten van oudere mensen wordt vaak de nadruk gelegd op leeftijd. Familieportretten geven je de kans om het tegenovergestelde te doen: toon hun levenslust. Zestigplussers hebben meer vrije tijd, gaan vaker op reis of leven zich uit in hun hobby.

Toon verbondenheid

Zet je enkele familieleden samen op een foto, bijvoorbeeld een heel gezin, toon dan hun verbondenheid. Dat kun je bereiken met omarmingen, subtiel handenwerk of goed op elkaar afgestemde kleding, maar ook met een compacte opstelling van de gezinsleden. Het verschil tussen grotere en kleinere personen kun je omzeilen door een hoog standpunt te kiezen. Een rijtje wordt dan een kring.

Nog meer tips

Let op kledij

Als je een familielid fotografeert, vereeuwig je ook zijn of haar kledij. Wees je daar bewust van. Kleding geeft uitdrukking aan identiteit. Goed gekleed wil in dit geval zeggen: de voor de persoon typische kleren waar hij of zij zich prettig in voelt. Let er ook op dat de kleren passen bij de omgeving en de achtergrond.

Speciaal verkleden is leuk als het om een fantasie gaat. Wil je oom gefotografeerd worden als een footballspeler met helm en schoudervulling van een meter, zet hem dan tegen een passend, niet vloekend decor.

Verras met rekwisieten

Spullen vertellen veel over een karakter. Dus benut ze als ze een verhaal kunnen vertellen over een familielid. Maar beperk je tot één liefst verrassend voorwerp. Dat kan van alles zijn, van een pronkstuk als een motorvoertuig of ander speelgoed tot een boekenkast of hele hobbykamer. Maar toon nooit te veel tegelijk prominent, dat leidt af en het gaat storen als er op meerdere foto’s spullen staan. Hou het liever simpel, een karakteristieke stoel of één veelzeggend kledingstuk kan al voldoende zijn.

Gebruik warme kleuren

Warmte is een van de belangrijkste ingrediënten van een familieportret. Die zal voornamelijk van de personen af moeten stralen, maar warme kleuren helpen ook een handje. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je geen zwart-witbeelden mag maken. Maar daarmee is het moeilijker om weer te geven hoe kleurrijk je familie is, letterlijk.

Wees speels en creatief

Familiefoto’s lenen zich prima voor wat speelse creativiteit. Ze komen terecht in een familiealbum, niet in een galerie. Gebruik bijvoorbeeld randjes om je beelden, om te benadrukken dat het om ‘handwerk’ gaat. Maak afwijkende composities, niet iedereen moet frontaal en beeldvullend worden vereeuwigd.

Een beetje humor met montage of vreemde composities kan ook geen kwaad, zeker als dat past bij het karakter van bepaalde familieleden. En vergeet jezelf ook niet. Met een grappig zelfportret kun je je handtekening zetten onder het album.

Breng eenheid aan

Als je alle familieleden die je wilde vereeuwigen ‘gevangen’ hebt, kan het een goed idee zijn om je beelden dezelfde nabewerking te geven. Bijvoorbeeld in een bepaalde retrostijl. Fotografeer sowieso iedereen met dezelfde camera en in één jaargetijde, zodat er geen winter en zomer naast elkaar staan in je album. Maar het belangrijkste bindmiddel zijn de terugkerende elementen van een goed familieportret: warmte, verbondenheid en levenslust.