Na al het kalibratiewerk dat nodig is voor panoramafotografie is het tijd om aan de slag te gaan. Kies de scène die je wil vastleggen, en doorloop de volgende checklist.

Voor perfecte panorama's moet je de camera en de panokop zo afstellen dat je parallaxfouten vermijdt. De techniek om dat te doen klinkt ingewikkeld, maar het valt in de praktijk best mee. Het afstellen vergt wat tijd, maar het is tijd die rendeert.

Na al dat kalibratiewerk is het hoog tijd om aan de slag te gaan. Kies de scène die je wil vastleggen, en doorloop de volgende checklist.

Sta je wel op een veilige plek? Staat het statief stevig vast? Staat de panokop waterpas? Is de panokop afgesteld voor de combinatie van camera en lens die je gebruikt? En de belangrijkste: staat je camera op manuele opnamemodus?

Advertentie

De gouden regel voor panoramafotografie is namelijk dat je alles manueel instelt. We willen vermijden dat de camera zomaar instellingen wijzigt tussen twee foto's. Daarom stel je diafragma, sluitertijd, gevoeligheid, scherpstelpunt en witbalans manueel in. Alleen zo zal elk beeld waaruit het panorama wordt samengesteld met dezelfde instellingen gemaakt worden.

Roteer nu de camera en controleer door de zoeker of alles wat je in het panorama wil opnemen te zien is.

Belichting
Omdat je een enorm grote beeldhoek fotografeert, kan er ook een enorm verschil in belichting in de scène zitten, zeker als de zon ergens in het panorama te zien is. Stel de belichting van je camera in tussen de donkerste en lichtste delen van het panorama, en stel scherp. Maak dan de opeenvolgende opnames, en denk eraan om ongeveer twintig procent overlap te houden tussen elk beeld.

Als je het veilig wil spelen, schiet het hele panorama dan nog eens met een andere belichting; laat bijvoorbeeld het diafragma ongewijzigd en maak een tweede reeks opnames met een kortere of juist langere sluitertijd.

Zodra je alle nodige opnames hebt, kun je achter je computer plaatsnemen om het panorama te maken.
 

Dit panorama maakte ik door vijf opnames te maken zonder statief. Dat lukt als je voorzichtig te werk gaat, en als er geen detail in de voorgrond zit.

De software

De toegankelijkste oplossing om een panorama te stitchen is de functie Photomerge in Photoshop. Deze werkt erg goed voor panorama's met één rij, maar is minder geschikt voor serieus werk. Daarvoor heb je andere software nodig. Een paar titels: Hugin (op moment van schrijven gratis), PTGui  (vanaf 79 euro), Panoweaver (vanaf 99,99 euro) en Autodesk Stitcher Unlimited (484,00).

Ik heb al veel programma's geprobeerd, waaronder Stitcher Unlimited, maar mijn werkpaard blijft PTGui. Het is er voor Mac en Windows, heeft een grote gebruikersbasis en wordt regelmatig aangepast. Het is snel, nauwkeurig en laat veel manuele controle toe.

Aanpassingen aan controlpoints
Zelfs met een goed gekalibreerde opstelling kan het gebeuren dat er bij een automatische verwerking door panosoftware fouten bij het stitchen gebeuren. Met name bij 360°-panorama's komt dat vaak voor. In dat geval moeten we de referentiepunten of controlpoints manueel aanpassen. Dat zijn de punten die de software gebruikt om de opnames te combineren.

Om de automatische verwerking aan te passen, open je het Control Points-tabblad in PTGui. Je ziet dan twee opnames naast elkaar. Boven de foto's staan tabbladen met nummers voor elke opname van het panorama. De nummers in vet lettertype duiden op beelden die controlpoints delen.

Selecteer twee foto's die controlpoints delen, en zoom erop in zodat de gedeelde controlpoints zichtbaar zijn. Je kunt nu controlpoints verplaatsen, verwijderen of toevoegen. Als dat gebeurd is, keer je terug naar het tabblad Project Assistent tab en klik je op Optimize. Daardoor wordt het beeld opnieuw berekend. Gebruik Align images zoals eerder beschreven en laat het panorama opnieuw renderen.

Hoe goed de controlpoints ook geplaatst zijn, de kans bestaat dat je nog wat kleine correcties moet uitvoeren in Photoshop.

Statief wegretoucheren
Door de aard van een 360°-panorama wordt alles in de scène vastgelegd – inclusief het nadir of de positie recht onder de camera. De panokop en het statief staan echter in de weg. Daarom moeten we de onderste kant van een 360°-panorama altijd bewerken. Maar het beeld is hier erg vervormd, dat bemoeilijkt de reconstructie.

Gelukkig bestaan er opties die dit eenvoudiger maken. Een ervan is het programma Pano2qtvr dat panoramische beelden omzet naar verschillende soorten panorama's. We moeten de Equirectangular-opname die we maakten omzetten naar een Cubic-beeld. Zo'n beeld projecteert het panorama op de zes zijden van een kubus. Na de conversie kunnen we het beeld dat op de onderste zijde van de kubus staat bewerken door in Photoshop het statief weg te retoucheren. Een andere oplossing is je eigen logo over het nadir te plaatsen.

Na deze bewerking kan Pano2qtvr de aangepaste Cubic-beelden inlezen en weer omzetten naar een Equirectangular-panorama, of zelfs naar een volledig interactief QTVR-beeld dat je op een website kan plaatsen om de kijker ermee te laten interageren. En daarmee is de cirkel letterlijk rond.

360°-panorama's zijn ideaal om een interieur te tonen.

High-end apparatuur

Voor wie nog een stapje verder wil gaan, bestaat er gespecialiseerde apparatuur. Het Zwitserse bedrijf Seitz Roundshot maakt indrukwekkende hardware voor panorama's.

Ze zijn gespecialiseerd in gemotoriseerde opname-apparatuur. Aan de ene kant van hun gamma staat de VR Drive. Dit is een panohoofd voor een digitale reflexcamera. De VR Drive wordt door een motor aangedreven en maakt alle opnames automatisch.

Het topmodel is de Roundshot D3 (niet te verwarren met de Nikon D3). Dit is een op maat gemaakte digitale camera die één naadloze panoramische foto maakt, in plaats van afzonderlijke opnames aan mekaar te kleven. De Roundshot D3 maakt een verbluffend panorama van 360° met een resolutie van 470 megapixels in slechts drie seconden.


De Seitz Roundshot D3 maakt een panorama van 470 megapixels in drie seconden.


De Seitz Roundshot VR Drive is een gemotoriseerde pano-kop voor reflexcamera's.

Tot besluit
Uitgaande van de oorspronkelijke definitie van een panoramische foto kunnen we dus een hele weg afleggen: van een crop uit een gewone foto om een panorama te simuleren, tot een volledig interactief panorama van 360 graden. Dat alles kunnen we maken met eenvoudige hardware en software.

Het ziet er op het eerste gezicht misschien complex uit, maar zoals steeds baart oefening kunst. Al doende leer je ook om scènes en situaties die geschikt zijn voor een panorama te herkennen. Probeer het en veel plezier toegewenst.


Dit artikel is onderdeel van een dossier over panoramafotografie dat verscheen in Shoot 13. Daarin vind je ook een geïllustreerd stappenplan om een 360-gradenpanorama te maken in PTGui.

[extern_gallery urls=”http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webcarinteriorspherical.jpg||http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webpanobridge.jpg||http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webmainshowroomsphere02.jpg||http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webmainshowroomlittleplanet.jpg||http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webpanoconservatory.jpg||http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webseitzd3.jpg||http://cdn.minoc.com/zd_images/2013/15/129688_webseitzvrdrive.jpg” caption=”Het volledig gerenderde bolvormig panorama van het interieur van een auto. In zo’n beperkte ruimte is een fisheyelens ideaal en moet je panohoofd perfect afgesteld zijn.||Dit panorama maakte ik door vijf opnames te maken zonder statief. Dat lukt als je voorzichtig te werk gaat, en als er geen detail in de voorgrond zit.||360°-panorama’s zijn een prachtige manier om een interieur te tonen.||Je kunt een panorama op verschillende manieren weergeven. Deze Little Planet-stijl toont de wereld vanuit vogelperspectief.||360°-panorama’s zijn ideaal voor vastgoedmakelaars die een interieur willen tonen. Het beeld is eerst verwarrend, maar toont wel de hele ruimte.||De Seitz Roundshot D3 maakt een panorama van 470 megapixels in drie seconden.||De Seitz Roundshot VR Drive is een gemotoriseerde panokop voor reflexcamera’s.”]

Advertentie



Wil je beter leren fotograferen?

Neem dan een abonnement op Shoot Magazine (6x per jaar).

Shoot is hét fotografiemagazine voor en door enthousiaste fotografen. In Shoot vind je de beste tips en trucs, workshops en cursussen voor geslaagde foto’s, de knapste fotoplekjes in België, de helderste uitleg over fotografietechnieken, tests van nieuwe camera’s, lenzen en meer, plus foto’s van de beste Belgische fotografen.